Serviks Kanseri Nedir? Rahim Ağzı Kanseri Belirtileri

Serviks (rahim ağzı kanseri) nedir?

Rahim ağzındaki hücrelerin yüksek riskli HPV tipleri ile enfeksiyonu sonucu ortaya çıkan rahim ağzı (serviks) kanseri, kadınlarda sık görülen kanser türleri arasındadır. Gelişmiş ülkelerde daha çok görülmesine karşın son 30 yılda uygulanan HPV aşılarının ve tarama testlerinin yaygınlaşması, kanser oranlarının azalmasına yardımcı olmaktadır.



Serviks kanseri, rahim ve yumurtalık (over) kanserine göre daha az sıklıkta görülmekte olup daha nadir olan bir ölüm sebebidir. Ancak rahim ağzı kanserinin tarama ve önleme programlarına sahip tarama programları ve HPV aşılamasının mevcut olduğu ülkelerde hastalığın görülme sıklığı ve ölüm oranları azalmaktadır. Bu iki kritere bağlı olarak gelişmiş ülkelerde serviks kanserinin insidansı son 50 yılda %75 azalmıştır.

Rahim ağzı kanseri belirtileri nelerdir?

Erken evre serviks kanserinde hiçbir klinik belirti olmayabilir. Tanı, tarama programları sayesinde ya da jinekolojik muayene esnasında şüpheli lezyon gözlenmesi ile konulur. En sık görülen klinik belirti, düzensiz kanama, akıntı ve temas sonrası kanamadır. İlerlemiş vakalarda bel, kasık ağrısı, komşu organ problemleri de görülür.

Spekulum muayenesinde gözlenen her şüpheli lezyondan, daha önceki tarama sonuçlarından bağımsız, biyopsi alınmalıdır. Detaylı jinekolojik muayene şarttır. Tümor büyüklüğü, vajinal ve parametrial alanlar değerlendirilerek evreleme yapılır. Kanserin rahim ağzı ile sınırlı olduğu hastalar erken evre kabul edilir. Hastalar bireyselleştirilerek erken evre olgularda, histerektomi, radikal histerektomi, doğurganlığın korunduğu durumlarda konizasyon, bazı olgularda ise radyoterapi veya kemoterapi uygulanır. Tedavi seçimi, hasta ve tümörün durumuna göre değişir. Erken evre serviks kanserinde ilk tercih cerrahidir. Hastalığın klinik evrelemesinin doğru yapılması çok önemlidir. Fiziki muayene, genital muayene, CT, MRI, Pet bu amaçlarla kullanılan yöntemlerdir.

Rahim ağzı kanseri nedenleri

Vakalardaki etken neden HPV enfeksiyonudur. 100’den fazla saptanan HPV tiplerinde yaklaşık 40 tanesi kanserojen etkilidir. 16, 18, 31, 33, 45, 52 ve 58 yüksek riski HPV tipleridir. Tüm serviks kanserinin %80’inde sorumlu olan tipler ise HPV 16 ve 18’dir. HPV enfeksiyonlarının %50’si 6-18 ayda, %80-90’ı 2-3 yılda negatifleşir. HPV negatifliği, hastanın virüsten temizlendiğini göstermez. Bu negatif değer, aktivasyon oranı tespit sınırının altında olduğundandır.

HPV seksüel yol ile geçer ve kondom kullanımı önleyici değildir. Serviks kanseri ve öncül formları seksüel yaşamı olmayanlarda yok denecek kadar azdır. HPV riski seksüel partner sayısı ile artış gösterir. Sigara kullanımının HPV enfeksiyonu ile sinerjik etkisi mevcuttur ve sigara içenlerde HPV kansorejen etkisi 2-4 misli artar.

Rahim ağzı (serviks) kanseri risk faktörleri nelerdir?

• HPV enfeksiyonu
• Çoklu seksüel partner
• Erken yaş seksüel aktivite
• Partnerin çoklu seksüel partnerinin olması
• Sigar kullanımı
• Erken yaşta doğum
• Çoklu doğum sayısı
• Seksüel yolla geçen hastalıkların tekrarı (herpes genitalis, chlamydia vb.)
• Düşük sosyoekonomik seviye, kötü hijyen
• Bağışıklık sisteminin baskılanması (kemoterapi, AIDS vb.)

Rahim ağzı kanseri evreleri

Rahim ağzı kanserinde klinik evreleme çok önemlidir. Tedavi, tümörün durumuna göre seçilir.

• 1. Evre: Kanser rahim ağzı ile sınırlıdır.
• 2. Evre: Kanser rahim dışına çıkmış ancak vajen ve pelvik duvara yayılmamıştır.
• 3. Evre: Kanser vajen ve pelvik duvarı tutmuş, lenf nodlarına atlamıştır.
• 4. evre: Kanser, pelvis – alt batın dışına yayılmıştır.

Rahim ağzı kanserinin gelişimi

Rahim ağzı kanserinin gelişiminde 4 aşama mevcuttur. Bunlar:

• Transformasyon zonunun onkolojik HPV ile enfekte olması
• HPV enfeksiyonunun sebat etmesi
• Epital hücrelerde viral enfeksiyon devamlılığı ile prekanseröz gelişim
• Bazal membran invasyonu ve kanser gelişimidir. 

Rahim ağzı kanseri nasıl anlaşılır?

Servikal kanser taraması pap smear dediğimiz servikal sürüntü ve kanserojen HPV tetkiki ile yapılır. Elde edilen sonuçlar ışığında servikal sürüntü tekrarı, kolposkopi, biyopsi veya cerrahi yaklaşımlar planlanır. Serviksin vajinaya doğru olan dışa dönük kısmı çok katlı yassı epitel, iç kısmı ve servikal kanal ise glandüler epitel ile kaplıdır. Bu iki epitel sınırına transformasyon zonu denir. Prekanseröz ve kanseröz oluşumlar burada gelişir.

Hiçbir klinik belirtisi olmayan hastalarda 3 yılda bir pap smear sürüntü testi ve daha hassas olan HPV tiplemesi yapılmalıdır. Klinik şikayeti olan veya muayenelerde şüpheli lezyonu saptanan hastalar önceki tarama testlerine bakılmaksızın tanısal değerlendirmeye alınmalıdır. HPV 16 veya 18 pozitifliği ise en yüksek riskli hasta grubunu oluşturur ve kolposkopik değerlendirmeye alınmalıdırlar. HPV pozitifliği yanında yüksek dereceli hücresel lezyon (HSIL) varlığında da mutlaka biyopsi yapılmalıdır. Transformasyon zonun kolposkopik tetkikleri ve gerektiğinde çıkartılması tanı ve tedavide çok önemlidir.

Rahim ağzı kanseri tedavi yöntemleri nelerdir?

Rahim ağzı kanserinin tedavisinde hastalar bireyselleştirilir. Erken evre olgularda ilk tercih cerrahidir. Konizasyon, histerektomi, radikal histerektomi, radyoterapi ya da kemoterapi uygulanır.

Rahim ağzı (serviks) kanserinden korunmanın yolları

• HPV aşısı (9-15 yaş arası 2 doz, 15 yaş üstü 3 doz)
• Risk faktörlerini iyi yönetmek
• Periyodik kontrollerin (pap smear, HPV) ihmal edilmemesi

Serviks kanseri tarama yöntemleri

Tarama programları ile hastalığı erken evrede hatta öncül kanser kondisyonları seviyesindeyken tespit etmek mümkün oluyor ve öncül kanser kondisyonlarının teşhis ve doğru tedavisi ile serviks (rahim ağzı) kanserinin neden olabileceği ölümler ciddi şekilde azalıyor.

Rahim ağzı kanseri taraması için 21 yaş üstü ya da aktif cinsel hayatı olan kadınların ise mutlaka düzenli doktor muayenesinden geçmesi gerekiyor. Tarama programları ile rahim ağzı kanseri taramaları, rahim ağzının sitolojik tetkiki (PAP Smear), HPV tiplemesi, sebat eden anormal olgularda yapılacak kolposkopik gözlem ve gerektiğinde uygulanacak biyopsiler ile öncül kanser kondisyonların tanı ve tedavisi gerçekleştiriliyor.

Hiçbir klinik belirtisi olmayan hastalarda 3 yılda bir pap smear sürüntü testi ve daha hassas olan HPV tiplemesi yapılmalıdır. Klinik şikayeti olan veya muayenelerde şüpheli lezyonu saptanan hastalar önceki tarama testlerine bakılmaksızın tanısal değerlendirmeye alınmalıdır. HPV 16 veya 18 pozitifliği ise en yüksek riskli hasta grubunu oluşturur ve kolposkopik değerlendirmeye alınmalıdırlar. HPV pozitifliği yanında yüksek dereceli hücresel lezyon (HSIL) varlığında da mutlaka biyopsi yapılmalıdır. Transformasyon zonun kolposkopik tetkikleri ve gerektiğinde çıkartılması tanı ve tedavide çok önemlidir.

CIN (servikal intraepitelyal neoplazi) nedir?

CIN, rahim ağzının prekanseröz (kanser öncüsü) bir durumudur. CIN çok katlı yassı epitel anormalliklerini göstermekle beraber düşük veya yüksek dereceli olabilir. Tarama testlerindeki abnormalilerin takibi kolposkopi ve servikal biyopsi ile yapılır ki bu da CIN ve kanser tanısının konulmasını sağlar. Amaç CIN’ın kansere dönüşebilecek gelişimini önlemek, diğer yandan da kendiliğinden gerileyebilecek lezyonları ve agresif tedavi ile oluşabilecek etkileri engellemektir.

Rahim ağzı kanseri aşısı (HPV aşısı) nedir?

HPV aşısı primer önlemdir. 11-26 yaş arası tüm kadınlarda, uygun olgularda 27 yaş üstü kadınlarda da uygulanabilir. Rahim ağzı problemleri ve genital siğiller aşıya engel teşkil etmez. Aşının halihazırdaki HPV enfeksiyonu ve CIN’e terapotik etkisi yoktur.

Prof. Dr. Ömer Çobanoğlu
Bayındır Söğütözü Hastanesi ve Bayındır Kavaklıdere Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Bölüm Başkanı