Sağlıklı Beslenme Prensipleri

Sağlığı korumak ve yaşam kalitesini yükseltmek için vücudun gereksinimi olan besin öğelerinin yeterli miktarlarda ve uygun zamanlarda alınması büyük önem taşıyor. Yeterli ve dengeli beslenme sağlığın temelini oluştururken, kısa ya da uzun vadede sağlığa zarar vermeyecek ve sürdürülebilir olacak bir beslenme şeklinin benimsenmesi gerekiyor.

Sağlıklı beslenme, cinsiyet, yaş, boy, kilo, sağlık durumu, fiziksel aktivite, kullanılan ilaçlar gibi faktörlerin dikkate alınarak, kişiye özel olarak düzenlenmiş beslenme planı olarak ele alınıyor. Devamlılığı olan bir beslenme planı uygulamak ise en önemli nokta olarak karşımıza çıkıyor.

Dört yapraklı yonca modeli nedir?

Günlük beslenme planı yaparken, dört yapraklı yonca modeli de denilen dört besin grubunun beslenme planının içinde olması gerekiyor.  

• Süt ve türevleri: Günlük kalsiyum alımı için günde 2 porsiyon (500 g) tüketilmesi gerekiyor (kişide süt ve süt ürünleri grubunun kısıtlanması gereken bir sağlık sorunu olmadığı durumlarda). Ayrıca çocukluk, gebelik gibi dönemlerde alınması gereken miktar 2 katına kadar çıkabiliyor.
• Ekmek ve türevleri: Günlük enerji ihtiyacının karşılanması için gün içinde belli ölçülerde ekmek ve/veya ekmek yerine geçen besinlerden almak gerekiyor. Ayrıca günlük posa tüketimi için önemli olan bir besin grubudur. Burada önemli olan nokta tüketilen besin tercihidir. Örneğin, karabuğday, yulaf, tam buğday ve ürünleri gibi besinler tercih edilmelidir.
• Et çeşitleri: Günlük protein ihtiyacının karşılanması için hayvansal/bitkisel protein kaynaklarını tüketmek oldukça önemli. Günlük tüketilmesi gereken miktar bireysel olarak farklılık gösteriyor. Örneğin, yaş, hastalık durumu, egzersiz düzeni gibi. Et grubunu gereken miktardan fazla tüketmek ileri zamanlarda sağlığı olumsuz yönde etkileyebiliyor.
• Sebze-meyve çeşitleri: Günlük vitamin, mineral ve posa alımı açısından önemli olan bir besin grubudur. Kısıtlanması gereken bir sağlık durumu yoksa günde 5-8 porsiyon tüketilmesi gerekiyor. Özellikle içinde bulunduğumuz pandemi sürecinde, bağışıklığın güçlendirilmesi için önem taşıyor. Günlük posa tüketimi açısından önemli bir besin grubu olduğu unutulmamalı.

Günlük öğün sayısı nasıl belirlenir?

Süt ve türevleri, ekmek ve türevleri, et çeşitleri ve sebze-meyve çeşitlerinen oluşan besin gruplarının, gün içinde yeterli ve dengeli bir şekilde tüketilmesi çok önemli. Gün içindeki öğün sayısına da dikkat etmek gerekiyor. Günde kaç öğün bir beslenme planı uygulanması gerektiğini belirlemek kişisel farklılıklara, sağlık durumuna göre değişiklik gösterebiliyor. Ayrıca günlük su tüketimi de, yeterli ve dengeli beslenme kadar sağlık için önem taşıyor ve sıvı kısıtlaması gereken bir durum yoksa günlük olarak kilo başına 30 ml su tüketilmesi gerekiyor.

Tüketilmemesi gereken ürünler nelerdir?

Dört ana besin grubu dışında tükettiğimiz bazı ürünlere de dikkat etmek gerekiyor. Özellikle şeker ve şeker ilave edilmiş ürünler, yağ ve yağlı besinler, hazır paketli gıdalar, tuz ve alkol gibi ürünler kontrolsüz bir şekilde tüketilmesi gereksiz kalori alımına sebep olabildiği gibi sağlık üzerinde olumsuz etkiler de yaratabiliyor.