Otizm nedir? Otizm belirtileri nelerdir?

Otizm nedir?

Otizm, yeni tanımlanan adıyla Otizm Spektrum Bozukluğu, temelde gelişimsel bir bozukluk olup, iletişim ve sosyal etkileşimde zorluklara yol açan bir durumdur.

Spektrum denilmesinin nedeni çocuğun etkilenme derecesinin ve buna bağlı gelişim becerilerinin hafiften ağıra kadar değişiklik göstermesidir.

En hafif derecede etlikenen çocuğun ‘normal’den ayrımı zor olup özellikle zekası normal hatta aritmetik gibi  özgün alanlarda normallerinden ileridir.

En ağır derecede etkilenen çocuk ise tüm gelişim alanlarında ve günlük işlevselliğinde en fazla kayıp yaşayan ve davranış sorunları en çok olandır. Maalesef sıklığı gittikçe artmakta olup 30 yıl önce 10 binlerle ifade edilmişken günümüzde 600 binler olarak bildirilmektedir.

Otizm nedeni nedir?

Otizmin nedeni, tıp dilinde “organik” diye tanımladığımız yeni biyolojik-nörolojik nedenlerdir. Bir başka deyimle genetik-epigenetik faktörlerdir. Otizmin son yıllarda artmasının nedeni ise bu epigenetik nedenlerdir. Yani genlerimizdeki bozulmanın biyolojik ve çevresel etkilere bağlı olarak artmasıdır.

Otizm belirtileri nelerdir?

• Göz teması kurmamak,
• Komut almamak,
• Nesnelere, özellikle dönen neslere karşı aşırı ilgili olmak,
• Adına tepki vermemek,
• Etkileşimli oyun oynayamamak,
• Diğer çocuklarla ilgilenmemek çocuklarda otizm belirtilerindendir.

Otizm tanısı nasıl konur?

Otizm tanısı çocuk psikiyatri uzmanı ve çocuk nöroloji uzmanının klinik muayenesi, gelişim hikayesi (bunun içinde doğum öncesi, hamilelik, doğum ve gebelik gelişimi, okul ve çevre ilişkileri dahil), aile hikayesi ve nörolojinin gerekli laboratuvar tetkikleri sonucunda konur.

Ayırıcı tanı önemlidir. Yani duyusal, bilişsel ve aile içi iletişim sorunlarına bağlı diğer gelişimsel bozukluklardan ayırt edilmesi önemlidir.

Özellikle son 20 yıldır dijital ortamlara fazlasıyla maruz kalan bebek ve çocuklarda otizme benzer klinik bulgular görülmekte, buna uygun müdahaleler kısa sürede olumlu sonuçlar vermektedir.

Otizm tedavisi var mı? Otizm nasıl tedavi edilir?

Otizm tedavisinde psikofarmakolojik (ilaç tedavisi), psiko-sosyal ve eğitimsel yöntemler uygulanmaktadır.  Hangi tedavinin ne kadar ve ne süreyle uygulanacağı  otizmin şiddetine ve çocuğun işlevselliğine bağlıdır. Örneğin; davranışsal tanımlama,  dil, bilişsel ve sosyal gelişim becerilerindeki eksikliklere bağlı olarak tedavi planlaması yapılmaktadır.

Aileler otizmli çocuklarına nasıl yaklaşmalıdır?

Ailenin, günlük yaşamında değişmesi ya da alışması gereken şartlar belirlenmeli ve  bu yönde danışmanlık verilip, takip edilmelidir. Bu takipte özellikle aile iletişimindeki tutumlar için klinik psikologdan da yardım alınabilir.

Ayrıca otizmli çocuklar, dijital ortamlardan hatta diğer çocuklar bile en az 4 yaşına kadar televizyondaki çizgi filmler hariç ekranlardan uzak tutulmalıdır.

Anneanne-babaanne hariç, eve gelen bakıcılarla büyüyen çocuklarda, çocukla etkili iletişimin kısıtlı olduğu gerçeği göz önüne alındığında bakıcı yerine kreş önerilmektedir.

Prof. Dr. Şahnur Şener 
Bayındır Kavaklıdere Hastanesi Çocuk - Ergen Psikiyatrisi Uzmanı