Pasif İçicilerde Akciğer Kanseri Riski

Sigara dumanında 4000’den fazla kimyasal ve 70’den fazla kanser oluşumuna neden olan madde bulunuyor. Pasif içicilik, kalp hastalıkları ve diğer rahatsızlıklara neden olabileceği gibi akciğer kanseri riskini de artırıyor.

Türkiye’nin Akciğer Kanseri Haritası Projesinden alınan verilere göre, akciğer kanseri erkeklerde 100 binde 75, kadınlarda 100 binde 10 olup, yıllık beklenen yeni hasta sayısı yaklaşık 30 bindir. Akciğer kanseri hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkeler için önemli bir ölüm nedenidir. Dünya genelinde hem erkeklerde hem de kadınlarda kansere bağlı ölümlerin en sık nedeni olan akciğer kanseri, tüm kanser ölümlerinin kabaca 1/5’inden (%19.4) sorumludur. Bu sayı her yıl meme, kolon ve prostat kanserinden dolayı kaybedilen hasta sayısı toplamından daha yüksektir.

Akciğer kanseri çeşitleri

Akciğer kanserleri küçük hücreli akciğer kanseri (KHAK) ve küçük hücreli dışı akciğer kanseri (KHDAK) olmak üzere başlıca iki gruba ayrılır. Bu sınıflandırma tümörün mikroskobik görüntüsüne dayanarak yapılır. Bu iki tip kanserin büyüme hızları, yayılımları ve tedavileri farklıdır. Küçük hücreli akciğer kanseri, akciğer kanserlerinin %10-15’ini oluşturur. En hızlı büyüyen ve en hızlı yayılım gösteren (metastaz) tipidir. Sigara ile çok yakından ilişkilidir, bu tümörlerin sadece %1’i sigara içmemiş kişilerde ortaya çıkar. Çok hızlı metastaz yaptığından genellikle tanı konulduğu sırada vücutta yayılmış olduğu görülür. Bununla beraber kemoterapiye yanıtı iyidir. Küçük hücreli dışı akciğer kanseri ise en sık görülendir. Tüm hastaların %85-90’ını oluşturur. KHDAK’nin de 3 ana tipi vardır:
 

• Adenokanser: Kadınlarda ve sigara içmeyenlerde daha sık görülür. Gelişmiş ülkelerde en sık görülen akciğer kanseri türüdür.
• Skuamöz hücreli kanser: Ülkemizde en sık görülen akciğer kanseri türüdür. Erkeklerde daha sık görülür. Sigara kullanımı ile yakından ilişkilidir. Hastalık sıklıkla akciğer içine sınırlı kalır veya komşu lenf bezelerine yayılır.
• Büyük hücreli kanser: KHDAK içinde en az sıklıkta görülenidir ve tüm akciğer kanserlerinin %10 kadarını oluşturur. Uzak organlara yayılım yapma eğilimi fazladır.

Akciğer kanseri risk faktörleri nelerdir?

Sigara kullanımı akciğer kanserinin en sık görülen nedenidir (%90’dan fazla). Günlük içilen sigara sayısı, sigara içme süresi, erken başlama yaşı, dumanı derin çekme ve katran miktarı ile kanser gelişme riski artar. Sigara dumanında 4000’den fazla kimyasal ve 70’den fazla kanser oluşumuna neden olan madde olduğu bilinmektedir. Sigara dumanına pasif olarak maruz kalınması da akciğer kanseri riskini artırmaktadır. Pasif içicilik kalp hastalıkları ve diğer rahatsızlıklara neden olabileceği gibi akciğer kanseri riskini de artırır. Kendileri sigara içmedikleri halde ev veya işyerlerinde pasif olarak dumana maruz kalan kişilerde akciğer kanseri gelişme riski %20-30 artmaktadır. Düşük tar içeren light sigaraların kullanımının kanser riskinde azalmaya neden olduğu kanıtlanmamıştır. Puro içenlerde risk 3 kat, pipo kullananlarda 8 kat artmaktadır. Akciğer kanseri hiç sigara kullanmamış kişilerde de görülebilmektedir. Tüm akciğer kanserleri hastaların %15’ini sigara içmeyenler oluşturmaktadır. Sigaranın bırakılması durumunda akciğer kanseri olasılığı zamanla azalmakta ve sigara bırakıldıktan 10-20 yıl sonra hiç içmemişlerin düzeyine yaklaşmaktadır.

Akciğer kanseri riskini artıran diğer etkenler

• Asbest
• Radon gazı, berilyum, kömür ürünleri, hardal gazı, petrol ürünleri
• Ailede akciğer kanseri öyküsü bulunması
• Akciğerlere uygulanan radyasyon tedavisi
• İçilen suyun yüksek oranda arsenik içermesi
• Akciğerlerde geçirilen bazı hastalıklar (tüberküloz vb) sonrası skar dokusu kalması ve bu doku üzerinde gelişmesi
• Yüksek düzeyde hava kirliliği

Akciğer kanseri belirtileri

Tümörün akciğer ve göğüs içi yayılımına ait olanlar:

• Devamlı yoğun öksürük
• Göğüs, omuz ve sırt ağrısı
• Balgam miktarında ve renginde değişme
• Kanlı balgam ve kan tükürme
• Nefes darlığı
• Ses kısıklığı
• Yutma bozukluğu
• Boyun ve yüzde şişlik
• Göz kapağında düşme
• Hışıltılı solunum
• Tekrarlayan bronşit veya zatürre atakları

Tümör göğüs kafesi dışına, diğer organlara yayılmışsa:

• Baş ağrısı,
• Bulantı, kusma
• Denge bozukluğu, baygınlık, hafıza kaybı
• Cilt altı şişlikler
• Kemik veya eklem ağrısı, kemik kırıkları
• Genel halsizlik
• Kanama, pıhtılaşma bozuklukları
• İştah kaybı, açıklanamayan kilo kaybı
• Kaşeksi (kas erimesi)
• Yorgunluk
   

Akciğer kanseri tanısı nasıl konur?

Sigara içiyorsanız ve şikayetlerden bir veya birkaçı varsa, mutlaka göğüs hastalıkları hekimine başvurmalısınız. Anamnez ve fizik muayene sonrası 2 yönlü akciğer grafisi istenir. Eğer şüphelenilen bir lezyon varsa, bilgisayarlı toraks tomografisi istenir. Tomografide akciğerlerin merkeze yakın alanlarında bir kitle saptanırsa fiberoptik bronkoskopi yapılır ve biyopsi alınır. Eğer kitle akciğer zarına yakın bir bölgede ise BT eşliğinde transtorasik iğne biyopsisi yapılır. Hastalığın yaygınlığı ise tüm vücut PET taraması ile anlaşılır.

Doç. Dr. Cem Gündoğdu
Bayındır Söğütözü Hastanesi Göğüs Hastalıkları Bölüm Başkanı