KOAH Nasıl Teşhis Edilir? KOAH Tedavisi

Global Initiative on Obstructive Lung Disease (GOLD)‘un tanımına göre KOAH, tam olarak geri dönüşümlü olmayan hava akımı kısıtlaması ile karakterize bir hastalık durumudur. Hava akımı kısıtlanması genellikle ilerleyicidir ve akciğerin zararlı partiküllere ve gazlara karşı anormal inflamatuar yanıtı ile ilişkilidir.

KOAH-Kronik Obstruktif Akciğer Hastalığı tanımının baş harflerinden oluşur. Hava yollarının tıkanmasını ifade eder, hava yollarının uzun süredir devam eden ve edecek olan hastalığıdır. İlerleyicidir ancak önlenebilir ve tedavi edilebilir bir hastalık durumudur. Kronik bronşit, amfizem bu terminoloji altında yer alır. Amfizem patolojik bir tanımlamadır. Akciğer parankiminde gaz değişiminin yapıldığı alveoler duvarın yıkımını ifade eder. Kronik bronşit klinik bir tanımlamadır. Ardışık 2 yıl içinde 3 ay ya da daha fazla süren başka bir nedene bağlı olmayan öksürük ve balgam çıkarma olarak tanımlanır. Akciğerlerde ortaya çıkan bu tıkanıklıklar ve bozulmalar sonucunda kana oksijen geçişi azalır ve vücudun oksijensiz kalması ile pek çok ciddi rahatsızlıklar doğar.

KOAH,
- İş gücü kaybı ve ölümlere yol açar.
- Toplumsal yükü yüksek olan bir hastalıktır.
- Hastalık daha çok 45 yaş üzeri erişkinlerde görülür.
- Sigara ve mesleki maruziyet gibi önlenebilir nedenlerin ortadan kaldırılması toplum sağlığı yönünden önemlidir.

Risk faktörleri nelerdir?
- Sigara içimi
- Hava kirliliği
- Isınmak amaçlı kullanılan çalı, çırpı, tezek dumanına maruziyet
- Tozlu-dumanlı iş yerlerinde çalışma
- Egzoz gazları
- Akciğerin gelişimi sırasında annenin sigara içimi
- Beslenme
- Cinsiyet
- Yaş
- Solunumsal enfeksiyonlar
- Sosyoekonomik durum

Sigara içme oranının artması nedeniyle KOAH hastalığına yakalanan kişilerin sayısı giderek artmaktadır. Sigara içen 5-6 kişiden birinde KOAH gelişmektedir. Hastaların önemli bir kısmı hastalıklarının farkında değildir, doktora şikayetleri çok rahatsız hale gelmedikçe gitmemektedirler. Oysa KOAH sinsice ilerleyen bir hastalıktır. Bu nedenle erken tanı ve tedavi önemlidir. Hastalığın en önemli nedeni SİGARA bağımlılığıdır.

KOAH belirtileri nelerdir?
Öksürük, balgam, nefes darlığıdır. Diğer şikayetler ise:
- Bol terleme
- Dilde, dudaklarda, parmak uçlarında morarma
- Şiddetli baş ağrısı
- Çarpıntı
- Gündüzleri uyuklama, geceleri uykusuzluk
- Zihinsel faaliyetlerde azalma, unutkanlık, dikkatsizlik
- Aşırı sinirlilik
- Şiddetli halsizlik, yorgunluk
- Zayıflama
- Cinsel güçte azalma
- Mide rahatsızlıkları, karında şişkinlik ve hazımsızlık
- Kabızlık
- Ellerde ve ayaklarda uyuşma, karıncalanma, yanma hissi
- Ellerde titreme

Hastalığın ilk yıllarında sabahları öksürük ve balgam çıkarma şikayetleri varken sigara içmeye devam edilirse hastalık ilerler, öksürük şiddetlenir, balgam miktarı artar. Daha sonra nefes darlığı şikayeti ortaya çıkar. Hastalığın erken dönemlerinde hızlı yürüme, merdiven çıkma, koşma gibi eforlarda nefes darlığı hissedilirken hastalık ilerledikçe istirahatte dahi nefes darlığı oluşur. Hastaların şikayetleri kirli ve soğuk havalarda, kış aylarında ve nezle, grip gibi üst solunum yolu enfeksiyonları ile artış gösterir. Ağır KOAH hastalarında sadece akciğerlere yönelik şikayetler ortaya çıkmaz, kalp ve dolaşım bozukluklarına bağlı şikayetler de görülmeye başlar. Hastalığın ilerlemesi ile oksijen destek tedavisi ve solunum cihazına bağlanma ihtiyacı gelişebilir. 

KOAH nasıl teşhis edilir?
- Sigara içme öyküsü, 
- Öksürük, balgam, nefes darlığı şikayetlerinin olması
- Solunum fonksiyon testi

Solunum fonksiyon testi: Hava yollarındaki darlığı ölçmeye yönelik, kolay ve kısa sürede yapılabilen bir testtir. Bilgisayara bağlı bir tüpün içerisine kuvvetli nefes alıp vermekle yapılır. Erken ve başarılı tedavi ile hastalığın ilerlemesinin durdurulması sağlanır. KOAH erken teşhisi için sigara içen 40 yaşını aşmış kişiler yılda bir kez solunum fonksiyon testi yaptırmalıdır.

Tedavide önemli noktalar
- Sigara mutlaka bırakılmalıdır.
- Tozlu ve dumanlı ortamlarda bulunulmamalıdır.
- İnhaler tedavisi dediğimiz nefes yoluyla alınan spreylerin doktorun önerdiği doz ve şekilde kullanılması önemlidir.
- İlerlemiş hastalıkta oksijen tedavisi gerekebilir, önerilen sürede kullanılmalıdır.
- Koruyucu aşıların, grip ve zatürre aşısı gibi yaptırılması önemlidir.   
- Düzenli ve dengeli beslenmeye dikkat edilmeli, kilo almamaya özen gösterilmelidir.
- Düzenli doktor kontrollerine gitmek hastalığın kontrol altına alınması, alevlenmelerin yaşanmaması, daha kaliteli bir yaşam için önemlidir.