Ben Neden Çıkar? Ben Zararlı Mıdır?

Kimimizde az kimimizde çok ama hepimizin bedeninde var. Benlerimiz bir parçamız ve artık onları görmüyoruz bile… Oysa görmemiz, onlara dikkatle bakmamız, itinayla korumamız ve periyodik olarak inceleme altına almamız gerekiyor. Çünkü benlerin kendisi küçük olsa da, dikkatle takip edilmezse hasarı büyük olabiliyor.

Doğuştan olanlar, sonradan çıkanlar, minicik olanlar, ilk bakışta fark edilenler... Peki, nasıl oluşur bu benler? Derinin rengini veren melanosit isimli hücrelerin, yuvalar yaparak çoğalması ile oluşan ve genellikle kahverengi olan deri değişikliklerine ‘ben’ deniyor. Her insanda ortalama 15-20 kadar ben bulunuyor. Ben sayısı 50’nin üzerinde olan kişilerin, bir çeşit deri kanseri olan melanoma açısından riskli grupta olduğunu belirtiyor. Açık renk gözlü, açık renk derili, güneşte kızararak bronzlaşamayan deri yapısına sahip kişiler melanoma açısından daha fazla risk taşıyor. Melanoma gelişimine neden olan en önemli faktör güneş ışınları. Hayatın ilk 15 yılında yüksek oranda güneş ışığına maruz kalanlar melanoma gelişimi açısından özellikle risk altındalar. Bunun yanında radyasyon, travma, hormonlar, bazı ilaçlar, genetik yatkınlık ve bağışıklık sistemindeki yetmezliğin de melanoma riskini artırdığı biliniyor.

Düzensiz yapılara dikkat
Melanoma olgularının yaklaşık yarısında şikâyetlerin önceden mevcut bir ‘ben’ üzerinden geliştiği kabul ediliyor ve bu nedenle benler üzerindeki değişikliklerin dikkatli gözlemlenmesi gerekiyor. Doç. Dr. Öztaş, benlerin görüntüleri açısından değerlendirilmesi gerektiğini belirtiyor. Asimetrik, kenar düzensizliği olan, rengi açık kahverengiden siyaha çeşitlilik gösterebilen, çapı genellikle beş mm.’den büyük olan benler atipik (kanser öncüsü olabilen) ben olarak tanımlanıyor ve melanoma gelişimi açısından yüksek risk grubuna giriyor.

Doğuştan, özellikle 1.5 cm.’den daha büyük olan benlerin de takip edilmesi gerekiyor. Melanoma gelişimini hızlandıran diğer etkenler ise, yılın büyük bir kısmını kapalı ofislerde geçirip kısa süreli tatillerde fazla miktarda ultraviyole ışınlarına maruz kalmak ve güneş yanıkları. Solaryum gibi yapay ultraviyole ışınları da melanomaya neden olabiliyor.

Periyodik olarak incelenmeli
Benleriniz hakkında duyarlı ve gözlemsel olmanız, değişiklik fark ettiğinizde hemen dermatoloğa başvurmanız büyük önem taşıyor. Bir dermatolog, lezyonun şüpheli olup olmadığını anlayabilir. Son yıllarda giderek artan oranda kullanım alanı bulan bir yöntem olan dermatoskopi, melanomanın erken tanısını sağlayabiliyor. Dijital dermatoskopi ise benlerin takibi için kullanılan modern, bilgisayar destekli bir yöntem. Bu yöntemlerde şüpheli lezyonlar görüntüleniyor ve bilgisayar ortamında saklanabiliyor. Böylece benlerin yapısında bir değişiklik olursa kayıtlar arasındaki bu fark saptanabiliyor.

Benlerin periyodik olarak incelenmesi, melanomanın erken dönemde tespit edilebilmesi açısından son derece önemli ve kimi zaman da hayat kurtarıcı. Özellikle güneş maruziyetinin daha yoğun olduğu yaz ayları başlamadan benlerinizin incelenmesi ileride can sıkıcı olabilecek hadiseler gerçekleşmeden müdahale edilmesine olanak sağlayacaktır.

Doç. Dr. Pınar Öztaş
Bayındır Söğütözü Hastanesi Dermatoloji Uzmanı