Hasta Güvenliği Her Şeyden Önemli!

Hastanelerde, hastaların güven içinde tedavileri nasıl sağlanır?

Öncelikle, zarar verme (primum non necere)
Yüzyıllar önce, hastaların tedavi süreçlerinde zarar görmemeleri için Hipokrat tarafından konulmuş bu değerli ilkeden zaman zaman sapmalar olduğunu hiç kuşkusuz hepimiz hissediyorduk. Ama bu konuda ilk somut ve ciddi veriyle karşılaşmamız yaklaşık 2500 yıllık bir gecikmeyle gerçekleşti. 1999 yılında Institute of Medicine tarafından Amerika Birleşik Devletleri'nde yapılan çalışma, bir anlamda tüm gerçekleri su yüzüne çıkarıyordu. Yayınlanan raporda ABD'de bir yılda 98 bin hastanın tıbbi hatalar nedeniyle kaybedildiği bildiriliyordu. Bu, ABD'de trafik kazası, meme kanseri ve AIDS nedeniyle ölenlerin toplamına yakın bir rakamdı. Bu gerçek, hasta güvenliği konusunda çalışmaların ciddi anlamda ivme kazanmasına neden oldu. Hepimiz tarafından kabul gören tıbbın üç temel görevinden en önemlisi 'insana (hastaya) zarar vermekten kaçınmak' ilkesi önemli bir tehdit altındaydı (Diğer iki ilke; yaşamı korumak ve ağrıyı ortadan kaldırmaktır.) Bu amaçla tıbbi otoriteler ve sivil toplum örgütleri geniş kapsamlı çalışmalar başlattı.

Hasta güvenliği için üç temel alan
Bir sağlık kurumundaki alandaki nitelikli hizmet, hasta güvenliği sağlamada önemlidir. Bunlar, süreç yönetimi, fiziksel olanaklar ve çalışanların nitelikleridir.

Süreç yönetimi
Süreç yönetimi, sağlıkta nitelikli hizmetin temel taşıdır. Bayındır Hastaneleri'nin de vermekte olduğu nitelikli sağlık hizmetini akredite eden Joint Commision International (JCI), 2008 yılında, hasta güvenliğini sağlamak için altı süreci ön plana çıkarmış ve bu süreçlerde yapılacak düzeltmelerin doğrudan hasta güvenliğinde iyileşmeye neden olacağını bildirmiştir. Bunlar,
- Doğru kimlik tespiti.
- Etkin ve doğru iletişim
- Yüksek riskli ilaçların güvenliği.
- Cerrahide doğru hasta, doğru taraf, doğru işlem.
- Enfeksiyon riskinin azaltılması.
- Hastaların düşmelere bağlı zarar görme riskinin en aza indirilmesidir.
Doğru süreç yönetimi, doğru prosedürlerle ve bunların etkin bir biçimde uygulanmasıyla sağlanabilir.

Fiziksel olanaklar
Bu kavramdan anlaşılması gereken, hastaların tedavi gördüğü anların fiziksel şartları, cihaz ve çevre güvenliğidir. Hasta güvenliğinin sağlanmasında son derece önemlidir. Tesisin mimari yapısından başlayarak kullanılan cihazların kalibrasyonuna kadar geniş bir alanı kapsar.

Çalışanların nitelikleri
Hasta güvenliğini sağlamada en önemli unsurdur. Doğru, hatasız ve güncel prosedürler hazırlayabilirsiniz. Hatta bunları hatasız ve eksiksiz prosedürler haline de getirebilirsiniz. Ancak doğru uygulayıcılarınız yoksa tüm bu çaba hiçbir işe yaramayacaktır. Bir binanın tuğlaları ne ise bir kurumun çalışanları da odur. Ne kadar sağlam tuğla kullanırsanız o kadar sağlam bina elde edersiniz. Çalışanlarınız ne kadar nitelikli olursa hasta güvenlik programlarını uygulamak da o derece kolay olacak ve en üst düzeyde sağlanacaktır.

Nitelikli çalışana sahip olmanın üç ayağı mevcuttur:
- Göreve uygun insan seçimi
- Sürekli meslek içi eğitim
- Doğru liderlik anlayışı ve yönlendirme
Bu üç unsurun doğru olması durumunda çalışanlar yüksek motivasyona sahip olur ve nitelikli hizmet verirler. Bir diğer önemli konu da çalışanların niteliklerinin ölçülmesidir. Burada vurgulanması gereken, hiçbir ölçümlemenin cezalandırma amacı taşımamasıdır. Bu kavram liderler tarafından her fırsatta çalışanlara aktarılmalıdır. Kişilerin performanslarını ölçmek bu değerlendirmenin önemli bir parçasıdır. Bu performans ölçümleri gerçekçi, tarafsız ve somut verilere dayalı olmalıdır.

Doç. Dr. Yaman Zorlutuna
Bayındır Söğütözü Hastanesi Kalp ve Damar Cerrahisi Bölüm Başkanı