Dış Gebelik Nedir? Dış Gebelik Belirtileri Nelerdir?

Normal bir hamilelik gibi başlayan ancak gebelik kesesinin rahim içi dışında bir yere genellikle de tüplere yerleşmesi sonucunda oluşan dış gebelik, erken fark edilmemesi durumunda hastanın hayatını tehlikeye sokabiliyor.

Kadınlar için en büyük mutluluk olan gebelik, bazı durumlarda ciddi komplikasyonlara neden olabiliyor. Bunlardan en önemlisi de dış gebelik. Dış gebelik, erken dönemde yapılan ultrason ve muayene ile anlaşılabiliyor. Dış gebeliğin en önemli belirtisi ise kanama ve ağrı oluyor.

Dış gebelik nedir?
Bir gebeliğin gerçekleşmesi için sperm ile yumurtanın birleşmesi gerekiyor ve bu sperm ile yumurtanın normalde yerleşmesi gereken yer rahim içi. Gebelik kesesinin rahim içi dışında herhangi bir yere yerleşmesi ve büyümeye başlamasına ise dış gebelik adı veriliyor.

Bunu daha net anlatabilmek için aslında bir gebeliğin nasıl oluştuğunu söylemekte yarar var. Sperm ve yumurta batın içerisinde karşılaşıyor, yani sperm önce vajinaya düşüyor, rahim içerisinden tüpü takip ederek ilerliyor, yumurta da batın içerisinden tüpe geçiyor ve ilk karşılaşma tüpün içerisinde gerçekleşiyor. Bu tüpün içerisinde sperm ve yumurta birleşip döllenmiş yumurta olduktan sonra, yaklaşık 6-7 günlük bir yolculukla rahim içerisine geliyor ve oturuyor. Bundan sonra da oturduğu yerde gebelik değerleri yükselmeye ve belirtiler görülmeye başlıyor.

Ama enfeksiyon, geçirilmiş ameliyatlar, tüp bebek gibi bazı nedenlerle tüpteki bu 6-7 günlük yolculuk gerçekleşemeyebiliyor. Tüpün tıkanması, tüpün hareket kabiliyetinin bozulması gibi nedenler, döllenmiş yumurtanın tüp içerisinde rahme geri dönüşünü bir şekilde engelliyor, mevcut bulunduğu yerde kalıyor ve orada hayatına devam ediyor. Bu da dış gebelik denilen duruma neden oluyor.

Dış gebeliğin en önemli komplikasyonu nedir?
Döllenmiş yumurtanın tüpten rahime dönüşünü engelleyecek herhangi bir neden dış gebeliğin oluşmasına yol açıyor. Rahim büyümeye elverişli bir organ. Gebelik büyüdükçe rahim de büyüyerek gebeliğe yer açıyor. Ancak tüp aynı kabiliyette değil. Gebelik ilerlerken tüp bir noktada bunu taşıyamıyor ve yırtılabiliyor. Dolayısıyla yırtılma sırasında oluşan hasar kanamaya neden oluyor ve dış gebeliğin en önemli komplikasyonu olan batın içi kanama gerçekleşiyor. Bu, eğer fark edilemezse hayatı tehdit eden bir durum olarak karşımıza çıkıyor.

Eğer kanama olmazsa hamilelik dokuz ay boyunca devam ediyor mu?
Bu mümkün değil. 7-8’inci haftalarda genellikle tüp artık o gerilmeyi, büyümeyi kaldıramıyor ve yırtılarak kanamayı başlatıyor.

Dış gebeliğin erken dönemde fark edilmemesi mümkün mü?
Evet, çünkü bu bir gebelik aslında. Ciddi belirtiler başlayana kadar gebelik belirtileri görülüyor.

Bu noktada yapılması gereken en önemli şey nedir?
Burada yapılması gereken en önemli şey, erken dönemde kadın doğum hekimine başvurmak. Örneğin bir regl dönemi gecikti, gebe olunduğundan şüpheleniliyor ya da artık biliniyor ve kanama var. Böyle bir durumda bir kadın doğum hekiminin ultrason ile durumu değerlendirmesi gerekiyor.

Ultrasonun günümüzde daha iyi kullanılması, gebelik testinin yaygınlaşması ve kolay kullanımı çok önemli... Çünkü hasta bize başvurduğunda biz gebelik testini yapıp Beta hCG’nin belli değerlerin üzerinde olduğunu görüyor ama rahmin içerisinde gebelik kesesini göremiyorsak dış gebelikten şüpheleniyoruz.

Kanda Beta hCG değerinin yükselmesinin gebelik haricinde başka bir belirtisi olabilir mi?
Nadiren yumurtalık tümörlerinin de belirtisi. Ama doğurganlık dönemindeki hastalarda çok sık görmediğimiz bir durum olduğu için, adet rötarı olan bir hastada Beta hCG’nin varlığını görüyorsak, tümörü düşünmüyoruz. Ayrıca değerin yükselmesi de önemli.

Normal şartlar altında gebelikte Beta hCG’nin değeri iki günde iki katı kadar artıyor. Artışın bu şekilde olması sağlıklı bir gebeliğin gidişatını gösteriyor. Dolayısıyla dış gebelikten şüphelenildiğinde ve tam olarak tanıyı koyamadığımızda, Beta hCG değerini iki günde bir kontrol ediyoruz. Artış istediğimiz gibi olmuyorsa, bu anormal bir gebeliği düşündürüyor. Değerin yükselmesine rağmen rahim içinde gebelik kesesini göremiyorsak, yine dış gebelikten şüpheleniyoruz.

Tedavi aşamasında nasıl bir yöntem uygulanıyor?
Dış gebelikten şüpheleniyorsak takibe alıyoruz. Bu, tedavi için önemli, çünkü dış gebelik tedavisinde geç gelinen dönemlerde ameliyat zorunlu oluyor. Eskiden tüp yırtılıp kanama olduğunda ameliyat edip (açık ameliyat) tüpü alıyor ve dış gebeliği sonlandırıyorduk. Ancak günümüzde şartlar uygunsa ilaçla, medikal tedaviyle ve laparoskopiyle dış gebeliğin yüksek başarıyla tedavisini yapabiliyoruz.

Ne zaman ilaçla, ne zaman açık, ne zaman kapalı ameliyat tercih ediliyor?
Dış gebeliğin yerleşim yerini bilmemiz, tedaviye cevap verip veremeyeceğini bilmemiz, hormonların normal değerlerde olması, hastanın genel durumunun iyi olması, henüz kanamanın olmaması gibi bazı şartlar sağlanırsa bir iğne yardımıyla, tıbbı tedaviyle, bir kez, bazen de tekrarlayan dozlarla, hücre ölümü sağlayan bir iğne yardımıyla anormal bölgede yerleşmiş gebeliği sonlandırabiliyoruz. Yani eğer şartlar uygunsa, ilaçla tedaviyi tercih etmeye çalışıyoruz. Onun dışındaki tedavilerimiz operasyon oluyor. Tüpün yırtıldığı, batın içi kanamanın fazlalaştığı, hastanın genel durumunun kötü olduğu durumlarda hala geçerli tedavi olan açık ameliyatı yapmak gerektiğini söyleyebiliriz. Tüpün alınması ya da tüpün içerisinden dış gebelik kesesinin çıkarılması yöntemleriyle kanama durduruluyor. Kapalı ameliyatın (laparoskopi) seçilebilmesi için genel durumun iyi, tüpün henüz yırtılmamış olması gerekiyor.

Dış gebelik ameliyatı geçirmek sonrasında komplikasyonlar yaratıyor mu?
Bir kere dış gebelik ameliyatı geçirmek ya da bir kere dış gebelik geçirmek, bir sonraki gebelikte dış gebelik yaşama ihtimalini artırıyor. Çünkü zaten hasarlı bir tüp üzerine bir hasar daha gelmiş olacağından, bir sonraki gebelikte dış gebelik yaşama ihtimali yüzde 10 kadar artıyor. Bu önemli bir artış ve bize yine şunu söyletiyor: Tekrar bir gebelikten şüpheleniliyorsa, mutlaka ultrason ile kadın doğum hekiminin değerlendirmesi gerekiyor.

Hangi durumlarda dış gebelik hayati risk taşıyor?
Hayati risk taşıyan durum, gecikilmiş dış gebeliktir.

Gecikildiğinde hasta neler yaşıyor?
Çok şiddetli ağrı. Hatta kanama çok fazlalaştığında çarpıntı, halsizlik, güçsüzlük gibi şikayetler oluşabiliyor. Hasta genellikle durumunun en dramatik olduğu anda, ciddi bir kanama başladığı anda başvuruyor. O sırada tanı hızı, tedavi hızı ya da hastaneye gelme zamanı bize hayati tehdit açısından durumu belli ediyor.

Dış gebelik ne sıklıkta görülüyor?
Amerikan kaynaklı bir bilgi olmakla birlikte 1000’de 15-16 oranında bir rakamdır dış gebelik. Bu çok yüksek bir oran değil, ama başınıza geldiğinde sıkıntılı bir süreç olduğu için önemli ve dikkat edilmesi gereken bir durum. Bir kez dış gebelik yaşamak ve geçirilmiş enfeksiyonlar, dış gebelik ihtimalini artırabildiği için bu durumun tanınması önemli.

Uzm. Dr. Burçin Demirel
Bayındır Levent Tıp Merkezi Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı