Dikkat Eksikliği Nedir? Dikkat Eksikliği Belirtileri Nelerdir?

Dikkat süresinin, odaklanma kapasitesinin ya da bir şeye dikkat ederken diğer uyaranların göz ardı edilebilme yeteneğinin kişinin yaşına uygun süre ve kapasitelerde yapılamamasıdır. Yaş unsuru önemlidir. 3-6 yaşlarda en fazla 6-8 dakika olan süre, yaş ilerledikçe artar. Yetişkinlikte 18-20 dakikaya çıkıp yaş ilerledikçe de (yaşlılıkla) tekrar azalır. Bu nedenle çocuğun ya da ergenin yaşına göre ve gelişiminin seviyesine göre değerlendirilmelidir.

Dikkat eksikliği tanımlaması sağlıklı çocuklar için geçerlidir. Gelişimsel sorunları olan (otizm gibi) çocuklar kendi özelliklerinde değerlendirilmelidir.

Dikkat eksikliği belirtileri

Çocuklarda en çok sorun okulda, sınıf içinde ortaya çıkar. Belirtiler okul çocuğunda ve ders sırasında ortaya çıkacağı için en çok şikayet okul ve öğretmenlerinden gelir. Çocuğa en çok zararı da ders başarısındaki düşüklüktür.

• Çocukların yaşına uygun yeterli zeka kapasitesine sahip olduğu halde sosyal etkinliklerde sırayı bekleyememesi
• Bir oyunu sonuna kadar takip edememesi
• Takım oyunlarda iş birliğini özenle yapamaması
• Tek başına zevk için yaptığı uğraşıları tamamlayamaması (resim yapmak,lego yapboz oynamak gibi
• Kişiye (çocuğa) herhangi bir görev (dersi okulda takip etmek, evde etütte ev ödevini yapmak ya da evde herhangi bir ev işine yardım etmek) verildiğinde onu yaşına uygun sürede tamamlayamaması
• Çocuğun bir defada yapacağı görevi 3-5 kez bölüp ara vererek yapması hatta yarıda bırakması
• O görevi yaparken ya da okulda dersi dinlerken sık sık başka düşüncelere dalıp gitmesi, dışarıya bakması
• Çocuğun sınıfta uygunsuz ve yersiz sesler ya da sorunlar çıkarması
• Çocuğun okulda başka şeylerle uğraşması
• Çocuğun sınavlarda süreyi tamamlamadan (sıkıldığı için) sınavı bitirmesi ya da soruları hızlı ve acele ettiği için bildiği halde yanlış cevaplaması.
• Çocuğun yapabileceği performansı gösterememesi,
• Çocuğun kendisine sözlü bir komut verildiğinde onu tam anlamadan cevap vermesi
• Okurken acele ettiği için okuduğunu hem yanlış okuması hem de yanlış anlaması

Dikkat eksikliği neden olur?

Birçok neden vardır ancak sadece en çok ve ilaç tedavisi gerektiren neden merkezi sinir sistemi dediğimiz beyin gelişmesindeki (özellikle belirli bölgelerde) yavaşlıktır. Diğer nedenler ise:

• Zihinsel gelişim sorunu
• Vitamin ve mineral eksikliklerine bağlı biyolojik sorunlar (demir, B12 folik asit, vitamin D eksiklikleri gibi)
• Bazı psikiyatrik bozukluklar (en başta depresyon, kaygı ve demans)
• Motivasyon eksikliğidir. 

Dikkat eksikliği nasıl giderilir?

Dikkat eksikliğinin giderilmesinde sebebe yönelik tedavi ya da yaklaşımlar uygulanır.

Dikkat eksikliği tedavisi

Dikkat eksikliğinin sebebine yönelik tedavi planlaması yapılır. Sadece yapısal da diyebileceğimiz belirli beyin bölgelerinin gelişimsel yavaşlığına bağlı olan dikkat eksikliğinde ilaç tedavisi önceliklidir. Diğer nedenlere bağlı olanlarda ise neden olan durumun tedavisi yapılır. İlaç tedavisinin yanı sıra okul ve öğretmen iş birliği önemlidir. Çünkü esas ve çoğu zaman sorun okulda ve öğreniminde ortaya çıktığı için ve de başarısını etkilediği için öğretmenin yaklaşımı önemlidir. Bu noktada öğretmene özel danışmanlık verilmelidir.

Aile iş birliği de önemlidir. Çocuğun (ergenin) dikkatinin süresini artıracak, yoğunlaşmasını artıracak faaliyetler önerilebilir.

Bir başka önemli ayrıntı ise bu sorunun seyridir. Çocuklar büyüdükçe beynin gelişimi de artarak devam ettiğinden sorun gittikçe azalır. Dikkat eksikliği olan çocukların 3’te 2’sinde yetişkin yaşa kadar sorun kaybolur.

Dikkat eksikliği tanısı nasıl konulur?

• Çocuk ve Ergen Psikiyatri Uzmanının yapacağı klinik muayene ile okul ve aileye uygulanacak testler ile (çocuk hakkında)
• Psikiyatristin gerekli gördüğünde klinik psikoloğa yönlendirip, orada uygulanacak testler ile
• Ve tüm bu bilgilerin toplanıp Psikiyatri Uzmanı tarafından değerlendirilmesi ile tanı konulur.

Dikkat dağınıklığı ile dikkat eksikliği arasındaki fark

Eksiklik daha çok süresinin kısalığı, dağınıklık ise odaklanmada sorun olarak tariflenebilir. Ancak her ikisi de birbirlerini tetikler ve iç içedir. Sonuç olarak da aynı soruna neden olur.

Prof. Dr. Şahnur Şener
Bayındır Kavaklıdere Hastanesi Çocuk Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı