Bipolar bozukluk nedir? Bipolar bozukluk belirtileri nelerdir?

Bipolar bozukluk (manik depresif hastalık), kişide duygusal dalgalanmaların ve zıt kutuplardaki duygu durumları arasında gidip gelmenin görüldüğü bir psikiyatrik rahatsızlıktır. Mani veya hipomani atakları adı verilen aşırı enerjik, yüksek duygusal durumlar ile depresyon atakları arasında değişen duygu durumlar şekilde ortaya çıkar. Bireyin günlük yaşamını etkileyebilen bipolar bozukluğun; uyku, enerji seviyeleri, düşünce süreçleri ve genel işlevsellik üzerinde önemli etkileri olabilir.

Bipolar bozukluğun nedenleri nelerdir?

Bipolar bozukluğun kesin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte; genetik, biyolojik ve çevresel faktörlerin etkileşimine bağlı gelişebileceği düşünülmektedir.

• Genetik yatkınlık,
• Aile bireylerinde bipolar bozukluğa sahip bireyin/bireylerin olması,
• Beyin kimyasındaki dengesizlikler,
• Bir yakınının kaybedilmesi, yas, ayrılık, şiddet gibi travmaya neden olabilen yaşamsal olaylar,
• Stres gibi faktörler bipolar bozukluğa neden olabilir.

Bipolar bozukluğun belirtileri nelerdir?

Bipolar bozukluğun belirtileri mani ve depresif dönemlere göre farklılık gösterir.

Mani döneminde bipolar bozukluk belirtileri şunlardır:

• Aşırı enerji ve huzursuzluk,
• Yüksek ve abartılı özgüven,
• Azalmış uyku ihtiyacı,
• Hızlı düşünce ve konuşma,
• Dikkat dağınıklığı,
• Aşırı para harcama gibi sorumsuz davranışlar,
• Risk alma eğilimi.

Depresif dönemde bipolar bozukluk belirtileri şunlardır:

• Enerji kaybı ve sürekli yorgunluk,
• İştah değişiklikleri ve kilo kaybı veya kilo alma,
• Uyku problemleri,
• Düşük özgüven,
• Değersizlik hissi,
• İlgi ve motivasyon kaybı,
• Hayattan zevk alamama,
• Suçluluk duygusu,
• İntihar düşünceleri.

Ayrıca bipolar bozukluğun karma dönemi de vardır. Bu dönemde mani ve depresyon belirtileri aynı anda görülür veya hızla birbirini izler.

Bipolar bozukluk belirtileri ve şiddeti kişiden kişiye farklılık gösterebilir. Tanı ve tedavi için psikiyatri uzmanına başvurulması ruh sağlığı açısından oldukça önemlidir.

Bipolar bozukluk tanısı nasıl konur?

Bipolar bozukluk tanısı, psikiyatri uzmanı tarafından kişinin belirtilerinin, tıbbi geçmişinin, aile öyküsünün alındığı klinik değerlendirme ile konulur. DSM-5 (diagnostic and statistical manual of mental disorders) gibi tanısal kılavuzlardaki kriterlere dayanarak, hastanın belirtileri bipolar bozuklukla uygunsa tanı konabilir. Ayrıca diğer tıbbi durumların neden olabileceği benzer belirtileri dışlamak için fiziksel muayene ve laboratuvar testleri de yapılabilir.

Bipolar bozukluk testi

Bipolar bozukluğu belirlemek için kullanılan bazı ölçekler ve testler bulunmaktadır. Bu testler, duygu durum dalgalanmalarını değerlendirmeye ve doğru tanı koymaya destek olabilir. Bipolar bozukluk anketleri ve görüşmeleri, duygusal durum ölçekleri, mani ve depresyon ölçekleri tanı konulmasına yardımcı olur. Ancak bu testler, sadece psikiyatri uzmanı tarafından tam değerlendirme ile birlikte kullanıldığında etkili olabilir. 

Bipolar bozukluk nasıl tedavi edilir?

Bipolar bozukluğun tedavisi genellikle bir kombinasyon yaklaşımını içerir ve bireyin belirtilerinin şiddetine göre farklılık gösterir.

• İlaç tedavisi,
• Bilişsel davranışçı terapi veya destekleyici terapiler,
• Düzenli uyku, fiziksel aktivite, sağlıklı beslenme gibi yaşam tarzı değişiklikleri bipolar bozukluğun tedavisinde etkilidir. Ayrıca hekim kontrollerinin aksatılmaması da oldukça önemlidir.

Uzm. Dr. Funda Duymaz Diler
Bayındır İçerenköy Hastanesi ve Bayındır Levent Tıp Merkezi Psikiyatri Uzmanı