Bebeklerde ek gıdaya geçiş nasıl olmalı?

Bugüne kadar beslenme konusunda ipler bebeğinizin elindeydi ek gıda dönemiyle birlikte beslenme konusunda size daha büyük sorumluluk düşüyor. Bu durum kaygılarınızı artırabilir fakat bebeğinize sunacağınız, karın doyuracak besinlerden fazlası, bir yeme deneyimi. Tadım dönemi itibariyle bebeğinizin yorgun, huzursuz olmadığı ve aç olduğu zamanlarda aile sofrasında huzurlu bir ortamda besinler sunulmalıdır.

Kaygıların ötesinde bebeğinizin yeni besinlerle tanışma deneyiminin heyecanını yaşamaya odaklanmalısınız. Bugünün bebekleri 30-40 yıl sonrasının yetişkinleri olarak toplumu oluşturacak. Toplumun ve yetiştirmekte olduğunuz bireyin gelecekteti sağlığını ve yeme alışkanlıklarının temelini oluşturacak ilk adım olan ek besine geçiş konusuyla ilgili siz sevgili ebeveynlere büyük sorumluluk düşüyor.

Bebeklerde ek gıdaya geçiş ne zaman olmalı?

Tamamlayıcı beslenme, anne sütü veya formül mama ile beslenen bebeklerin, artan ve değişen ihtiyaçlarını tamamlamak adına 6. ay itibariyle geçilmesi gereken beslenme düzenidir Bebeğin baş kontrolünün iyi olması, başını dik tutabilmesi, yiyeceklere karşı ilgi duyması ek besine hazır olduğunun işaretlerindendir. Bağırsak geçirgenliğini artırabileceği ve çeşitli gasrointestinal rahatsızlıkla sebep olabileceğinden ek gıdaya geçiş hekim önerisi olmadıkça 6. aydan daha erken başlatılmamalıdır.

Ek gıdaya geçerken hangi besinler tercih edilmeli?

Ek gıdaya başladığınız dönem sonbahar-kış ayları ise sebze ve meyvelerden bal kabağı, havuç, patates, brokoli, avokado,elma,armut; eğer ilkbahar –yaz döneminde başlanacaksa kabak, havuç, patates, kayısı, şeftali, mor erik başlangıç tercihleriniz arasında bulunabilir.

Besin değeri ve sindirilebilirlik açısından uygun olan ev yapımı yoğurt, ev yapımı lor veya labne peyniri ve yumurta sarısı da bebeğinizin tamamlayıcı gıdalarından olmalıdır.

Ek gıdalar nasıl hazırlanmalı?

Ek gıda hazırlığında temel hijyen kurallarına dikkat edilmelidir. Hazırlığı yapan kişi öncelikle ellerini ve sonra hazırlık sürecinde kullanılacak ekipmanları yıkamalı temizliğinden,temizlik ürünü kalıntısı kalmadığından emin olmalıdır. Bebeğe sunulan ek besinin tadına kendiniz bakmak isterseniz bebeğinizle aynı kaşığı kullanmamalısınız.

Gıdalar,sindirimi kolaylaştırmak için pişirilmeli çatalla ezilerek veya cam rendede rendelenerek pütürlü püreler elde edilmelidir. Sunduğunuz gıdanın içinde sert ve iri parçaların bulunmadığına, bebeğiniz için fazla sıcak veya soğuk olmadığına emin olmalısınız.

Öncelikle ilk 6 ay sadece anne sütü veya formül mamalarla beslenmiş, ilk defa katı gıda ile tanışacak olan bebeğinize gıdaları tattırma şeklinde başlamanızı öneririm. İlk tadımlarda bebeğin isteyerek veya zorlayarak fazla miktarda katı gıda alması kabızlık, ishal gibi gastroistestinal rahatsızlıklarla karşılaşmasına sebep olabilir. Aynı zamanda gereğinden fazla miktarda tüketilen ek besin bebeğinizin hala ana besini olan anne sütü veya formül mamayı daha az tüketmesine neden olabilir.

Ek besine başlarken 3 gün kuralı nedir?

Tadımı yapılacak olan gıdanın uygun koşullarda hazırlanmasının ardından bebeğe 3 gün boyunca; 1. gün bir çay kaşığı, 2. gün 1 tatlı kaşığı, 3. gün 1 yemek kaşığı olarak sunulur, bebeğin alerjik reaksiyon göstermediğinden emin olunduktan sonra beslenme düzenine eklenir. Her yeni gıda ile tanıştırılırken bu kural uygulanmalıdır. Yeni tadımlar yapılırken önceden denenen besinler gün içinde ayrı ayrı veya birlikte verilebilir.

Örneğin;

1. Gün 1 çay kaşığı haşlanmış balkabağı püresi

2. gün 1 tatlı kaşığı haşlanmış balkabağı püresi

3. gün 1 yemek kaşığı haşlanmış balkabağı püresi

Alerjik reaksiyon göstermediği taktirde

4. Gün 1 çay kaşığı haşlanmış patates püresi + bal kabağı püresi düzeninde ilerleyebilirsiniz.

Ek besine başlayan bebekler için örnek liste:

*Tadımlar yapılırken önceden denenen besinlerin tüketimine devam edilebilir.

*Sebze tadımlarında oluşabilecek kabızlık riskine karşı 1 çay kaşığı zeytinyağı kullanılabilir.

Bebekler için ilk bir yıl sakıncalı olan gıdalar nelerdir?

• Tuz, şeker, acı baharatlar
• Arı ürünleri (bal,propolis,arı sütü)
• Patlıcan
• İnek sütü
• Çay, kahve kakao
• Bütün halde bulunan kuruyemişler
• Kabuklu deniz ürünleri, sakatat ve şarküteri ürünleri(sucuk,salam,sosis vb)
• Bakla

Tadımlar bittikten sonra nasıl devam etmelisiniz?

Tamamlayıcı beslenme döneminde ana besinin hala anne sütü veya formül mama olduğunu unutmayın. Tadımları hızlıca bitirmek için acele etmeyin, bebeğinizin tadımını yaptığı gıdayı tolere ettiğinden emin olun. Tadımlar bittikten sonra bebeğinize gıdaları öğün şeklinde sunabilirsiniz.

Ortalama olarak bebeğin anne sütü veya formül mama/ ek besin oranları:

• 6-9 ay arasında sıvı beslenme yüzde 70, ek besin yüzde 30 (tadımlar sonrası yaklaşık 1-2 çay bardağı ek besin)
• 9-12 ay arasında sıvı beslenme yüzde 50, ek besin yüzde 50 (yaklaşık 3 çay bardağı ek besin)
• 12. ay sonrası ek gıdadanın artırılması ve anne sütünün azalması önerilir, 12 aylık bebek 3 ana öğün yanında ara öğünler tüketmelidir.

*1 çay bardağı yaklaşık 120cc

Bebeğinize ne zaman su vermelisiniz ?

Bebeğinize 4. ay itibariyle su teklif edebilirsiniz. Anne sütünün içeğinin yaklaşık yüzde 80’inin su olduğunu ve formül mamaları zaten su ile hazırladığınızı düşünecek olursak, sıvı beslenmeye devam eden bir bebeğin su ihtiyacının bir kısmı karşılanmaktadır. Size düşen ise öğün öncesi ve sonrası bebeğinize su teklif etmek olabilir, bebeğiniz ihtiyacı olan miktarı içecektir. Bebeğiniz bolca idrar çıkarıyor ve salyası mevcutsa su tüketimi konusunda endişe etmenize gerek yoktur.

BLW (Baby Led Weaning) bebek liderliğinde beslenme nedir?

Tamamlayıcı gıdaya geçerken kullanılan Bebek Liderliğinde Beslenme yöntemi, hazırlanan gıdayı bebeğin kendi kendine yemesi esasına dayanır. Klasik yöntem olarak adlandırılan, bebeğin yemesi istenilen besini püre haline getirip bakım veren kişi tarafından sunulmasından oldukça farklıdır. Çorbalar ve pürelerin yanında bebeğin eliyle kavrayabileceği büyüklük ve kıvamda hazırlanmış gıdalar tercih edilir. BLW yönteminde hedeflenen, bebeğin sadece besin ihtiyacının karşılanması değil aynı zamanda duyusal ihtiyaçlarının karşılanması ve öz güveninin artmasına yöneliktir. 3 gün kuralı BLW yönteminde de geçerlidir

BLW yöntemini tercih eden ebeveynler, bebeğin beslenmesi esnasında yanından ayrılmamalı,mama sandalyesinde dik pozisyonda oturduğundan emin olmalı, gıdanın sıcaklığından ve yutmaya uygunluğundan emin olarak sunmalıdır.

Bu yöntemle bebekler istenilen miktar kadar besin tüketemeyebilir, bu gibi durumlarda klasik yöntem ve BLW kombinasyonlu olarak uygulanmalıdır. BLW yöntemine başlamadan önce hekiminizle görüşerek bebeğinizin sağlığı ve gelisimi hakkında fikir almanızı öneririm.

Tamamlayıcı beslenme dönemi her bebek için farklı bir süreçtir, iştahın arttığı ve azaldığı dönemler olabilir, bebeğin beslenme anının onun için özel bir deneyim olduğunu unutmayın. Aşırı ısrar ve zorlama ile yemek yeme zamanlarını olumsuz bir deneyime dönüştürmeyin,bu konudaki sabırlı ve sevecen tavrınız, besin seçimleriniz bebeğinizin ilerleyen dönemlerde yeme davranışının temelini oluşturacaktır unutmayınız.

Dyt. Esma Nazlı Bulut
Bayındır Söğütözü Hastanesi Beslenme ve Diyetetik Uzmanı