Aşırı Terleme ve Botoks Tedavisi

Aşırı terleme şikayeti toplumda sık görülen özel hayatı, sosyal ilişkileri ve çalışma hayatını olumsuz etkileyen, kişinin özgüvenini azaltan önemli bir sağlık problemi olarak karşımıza çıkıyor. Kontrol edilemeyen terleme, hem fiziksel hem de duygusal yönden bireyleri etkilerken, birçok deri hastalığına da yol açabiliyor.

Aşırı terleme nedir?

Normal ölçüde terlemek vucudumuzun sağlıklı çalıştığının doğal bir işaretidir. Aşırı sıcak havalarda, veya stress, endişe, utanma, korku ve fiziksel egzersiz gibi durumlarda vucudumuzun ısısı arttığı için terlememiz normal bir durumdur.

Hiperhidroz olarak da bilinen aşırı terleme ise ter bezlerinin aşırı çalışmasına bağlı olarak deri yüzeyine salgılanan ter miktarının fazla miktarda artması olarak tanımlanır. Bu durum her yaş ve cinsiyette görülebilir.

Aşırı terleme nedenleri

Aşırı terleme altta yatan herhangi bir neden saptanmadığında sebebi bilinmeyen primer (idiyopatik) olarak adlandırılır. Altta yatan sistemik bir hastalık veya ilaç kulanımı gibi bir nedenle ortaya çıktığında ise sekonder olarak adlandırılır.

• Primer hiperhidroz: Toplumda en sık görülen terleme çeşididir ve ter bezlerinin normalden 4-5 kat daha aktif olmasından kaynaklanır. Hastalık ergenlik döneminde ortaya çıkar. Aile bireylerinde aşırı terleme öyküsü vardır ve genetik geçişlidir. Çoğunlukla bölgesel olarak koltukaltı, avuçiçi veya ayak tabanlarında simetrik olarak gözlenir. Her mevsimde görülen ve hayat boyu devam eden bu tip hiperhidroz için psikolojik sebepler ve duygusal stres gibi durumlar tetikleyici olabilir.
• Sekonder hiperhidroz: Aşırı terleme başka bir tıbbi rahatsızlık nedeni ile oluşur. Bu tip hiperhidroz genellikle tüm vücudu etkiler. Sekonder terlemenin en sık nedeni ateşli hastalıklardır. Lenfoma, bazı bakteriyel ve paraziter hastalıklar özellikle gece terlemesine neden olabilir. Tiroid bezinin aşırı çalışması, büyüme hormonu ve adrenal hormonların yüksek olması, diyabet ve hipoglisemi, ürik asit yüksekliği gibi metabolik hastalıklar terlemeye neden olabilir. Ayrıca hormonal değişimler menopoz ve andropozda, yani kadınlarda östrojen, erkeklerde testesteron hormonu azaldığında terleme artar. İnsülin, cinsel istek artırıcı ilaçlar, kortizon içerikli ilaçlar ve asetilsalisilik asit etken maddeli ilaçlar da terleme nedeni olabilir. Alkol kullanımı, baharatlı besin tüketimi, fiziksel egzersiz, aşırı kahve tüketimi gibi alışkanlıklarda gün içinde terlemeye neden olmaktadır. 

Aşırı terlemenin zararları

Aşırı terleme şikayeti toplumda sık görülen özel hayatı, sosyal ilişkileri ve çalışma hayatını olumsuz etkileyen, kişinin özgüvenini azaltan önemli bir sağlık problemidir. Aşırı terlemesi olan kişiler toplumda rahat hareket edemediklerini, toplum önünde konuşamadıklarını, tokalaşamadıklarını, istedikleri kıyafet ve ayakkabı seçiminde özgür olamadıklarını sıklıkla dile getirirler. Kişiyi olduğu kadar çevresindekileri de rahatsız eden kontrol edilemeyen terleme, hem fiziksel hem de duygusal yönden kişinin kendini rahatsız hissetmesine neden olur. Yoğun ıslaklık, rahatsız edici ter kokusu ve kıyafetlerin üzerinde ter lekesi şeklinde ortaya çıkabilir. Aşırı terleme, deri bariyerinin bozulmasıyla bakteri, mantar enfeksiyonları ve deri tahrişlerine de neden olabilir.

Aşırı terlemede (hiperhidroz) botoks tedavisi

Aşırı terleme şikayeti kişinin ruhsal durumunu kötü yönde etkiliyor, sosyal hayatını engelliyorsa, kıyafet seçimini belirliyor veya okul/iş verimini düşürüyorsa mutlaka tedavi edilmesi gereklidir ve bu kişiler kesinlikle deneyimli bir hekimden yardım almalıdır. Bazı hastalarımız aşırı terlemeden kurtulmak için kişisel hijyen ve bakıma dikkat ettikleri gibi terlemeyi önleyici spreyler kullanarak çözüm yolları arıyorlar. Terlemeyi önleyici spreylerin çoğu ağır metal içerikleri nedeniyle karsinojenik etki yapabileceklerinden dolayı önerilmemektedir.

Botoks uygulaması, son yıllarda aşırı terleme tedavisinde güvenilir, hayatı kolaylaştıran, ameliyatsız, pratik bir yöntem olduğu için sıklıkla tercih edilmektedir. Vücudun her bölgesine uygulanabilmektedir. Terleyen bölgedeki sinir iletimini geçici bir süre durdurmaktadır. Kolinerjik sinir uçlarından asetilkolin serbestleşmesini engelleyerek ekrin ter bezlerinin çalışmasını bloklar ve ter yapımını durdurur. Bu işlemde ter bezlerine kalıcı zarar verilmemektedir. Yani botoks uygulamasının etkisi geçtiğinde ter bezleri eskisi gibi ter üretmeye devam eder.

Aşırı terleme tedavisinde genellikle koltukaltı, avuç içi, ayak tabanlarına botoks yapılır. Ayrıca menapoz dönemindeki kadınlarda saçlı deriye uygulanan botoks tedavisi de hayatı kolaylaştırmakta ve yüz güldürücü sonuçlar vermektedir

Botoks nasıl uygulanır?

Uygulamadan önce terlemenin yoğun olduğu alanları, aşırı çalışan ter bezlerini kolayca tespit etmek için terleyen bölgeye iyot-nişasta testi yapılabilir. Boncuk boncuk terleyen hastalarda bu testi uygulamadan rahatlıkla botoksu yapabiliriz. İşlem öncesi ağrı hissinin azaltılması için lokal anestezik etkisi olan kremler uygulanır. Avuç içi ve ayak tabanı botoks uygulaması daha ağrılı olabilmektedir. Bu sebeple işlem sırasında ağrıyı olabildiğince azaltmak için işlem öncesi soğuk uygulama, lokal anestezik kremler veya bölgesel blok anestezi yapılabilmektedir. Aşırı terleyen bölgedeki derinin içine özel, ince uçlu iğnelerle 10-15 farklı noktadan yüzeyel olarak aralıklı uygulanır.

Botoks ne kadar sürer?

Aşırı terleme için uygulanan botoks tedavisi yaklaşık 10 dakikalık bir işlemdir. Tedavinin olumlu etkilerini genellikle 3-7 gün sonra görüyoruz, ortalama 6-9 ay süreyle bu bölgede terleme önlenmektedir. Bu süre bitiminde terleme tekrar yavaş yavaş ortaya çıkmaya başlayacaktır. Etki azalıp aşırı terleme sorunu tekrarladığında yeniden uygulama yapılabilir. İşlem sonrası kişiler çok kolay iş hayatına ve sosyal yaşamına dönebilir.

Botoksun zararı var mıdır?

Botoks uygulaması deneyimli bir hekim tarafından yapıldığı takdirde hafif bir ağrı hissi dışında rahatsız edici bir etkiye sahip değildir. İşlemin en önemli komplikasyonu avuç içi ve ayak tabanlarında, doğru olmayan derin uygulamalarla kaslarda zayıflamaya neden olabilmesidir. Özellikle yüzde terleme tedavisinde çok dikkatli ve titiz çalışılmalıdır. İlacın dozu ve derinliği iyi ayarlanmalıdır. Yüzde bolca mimik kası olduğu için yanlış uygulamalar yüzde asimetriye yol açar.

Toplumdaki yanlış inanışın aksine terleme botoksu sonrası vucudun başka bölgesinde aşırı terleme artışı gözlenmez, genel beden sağlığı bozulmaz ve vucutta herhangi bir rahatsızlık oluşmaz. Etki sadece lokal olarak uygulanan bölgede terlemeyi geçici durdurmaktan ibarettir.

Botoks tedavisi kimlere uygulanmaz?

• Gebelere,
• Emziren kadınlara,
• Kas-sinir kavşağı hastalığı veya kanama problemleri olanlara
• 18 yaşından küçüklere botoks uygulanmaz.

Ayrıca botoks yapılması planlanan bölgede deri hastalığı olan kişilerde, iyileşme sağlanmadan botoks uygulaması yapılmamasına dikkat edilmelidir.

Doç. Dr. Tuba Oskay
Bayındır Söğütözü Hastanesi Dermatoloji Uzmanı