Endoskopide Kapsüllü Dönem

Sindirim kanalının üst kısımları olan yemek borusu, mide ve on iki parmak bağırsağı gastroskopi (endoskopi), alt kısımları (kalın bağırsaklar) ise kolonoskopi ile incelenebiliyor. İnce bağırsakların endoskopik yöntemle kolayca incelenmesini sağlayan bir metot ise mevcut değil. İşte bu noktada karşımıza son yıllarda ince bağırsakların kapsül endoskopisi çıkmaya başladı.

Sindirim, ağızdan başlayarak bağırsak sonuna dek uzanan tüp şeklinde bir sistem. Üst kesiminde yemek borusu, mide ve on iki parmak bağırsağının (duodenum) başlangıcı, orta kesiminde duodenumun orta ve son kısmı ile jejunum ve ileum olarak anılan ince bağırsaklar bulunuyor. Sindirim organının son bölümünü ise kalın bağırsaklarımız yani kolon segmentleri oluşturuyor. Sindirim kanalının incelenmesinde kullanılan gastroskopi (endoskopi) yemek borusu, mide ve on iki parmak bağırsağının başlangıcını gösterirken, kolonoskopi ise kalın bağırsakların tamamının incelenmesini sağlıyor. Bu kesimler arasında kalan ve 4.5-6 metre uzunluktaki duodenum ve ileumdan oluşan ince bağırsakların ise endoskopik yöntemle kolayca incelenmesini sağlayan bir metot mevcut değil. Bu nedenle, ince bağırsakların incelenmesinde artık kapsül endoskopi yöntemi tıbbın kullanımına girdi. Bu amaçla geliştirilmiş olan kapsül, iri bir hap büyüklüğünde. Üzerinde ışık kaynağı var ve bir kameraya sahip. Bu yöntem, kablosuz endoskopi, kapsül enteroskopi isimleriyle de tanımlanabiliyor.

Nasıl çalışıyor?
Kapsülden gelen radyofrekans (radyotelemetri) dalgaları, hastanın üzerine giydiği bir yelek içindeki kaydedici (recorder) tarafından sürekli olarak algılanıyor. 6-8 saatlik kayıt işleminin ardından hasta üzerindeki kaydediciyi kliniğe geri getiriyor. Kaydedicideki veriler bilgisayara yüklenmiş olan bir programa aktarılarak kaydedilmiş olan renkli ve orijinal binlerce görüntü incelenebilir hale geliyor. kapsül endoskopi metodu ile ince bağırsakların iltihabi (Crohn’s hastalığı) hastalıkları, diğer ülseratif hastalıkları, emilim bozukluğu yapan hastalıkları, polipleri, tümörleri ve gizli kanama ile demir eksikliğine sebep olabilen bazı damarsal anomalileri teşhis edilebiliyor.

Uygulama sırasında nelerden kaçınmak gerekiyor? 
Kapsül Endoskopi, ağrısız bir uygulama. Uygulama sırasında hastalar günlük aktivitelerine aynen devam edebiliyor ve atlama, zıplama gibi hareketlerden sakınmak kaydıyla mümkün olduğunca hareketli davranmaları, sürekli oturma veya yatmadan kaçınmaları tercih ediliyor. Kayıt süresi yaklaşık 6-8 saat civarında. Bağırsaklardaki kapsül genellikle 12-24 saat içerisinde dışarı atılıyor. Nadiren kapsülün bağırsaklardan atılması 15 güne kadar uzayabiliyor. Hastaların yüzde 0.5-2 oranındaki bir kısmında, kapsül bağırsaklardan atılamayabiliyor. Bu durumda, bağırsaklardan giderilmesi için küçük bir cerrahi müdahale gerekebiliyor.

Dikkat edilmesi gereken durumlar nelerdir?
Gebeler ile kalp pili bulunanlarda bu yöntem uygulanırken dikkatli olmak gerekiyor. Yutma güçlüğü olan vakalarda tercih edilmemeli. Hasta evvelce özellikle ince bağırsak operasyonu geçirmiş ve bağırsakta darlık şüphesi varsa, önce ince bağırsakların pasajını gösteren bir grafi çekilmeli ve kapsül endoskopi daha sonra uygulanmalı. Kronik mide-duodenum ülseri olan hastalarda mide çıkışında veya duodenumda darlık olabileceği unutulmamalı ve böyle bir vakada kapsülün ince bağırsaklara inemeyeceği hatırda tutulmalı. Hastalar demir ve bizmut ihtiva eden ilaç kullanıyorlarsa, işlemden 3-4 gün önce bu ilaçları bırakmalılar. Kapsül endoskopi uygulanan gün işlem sonlandırılıncaya dek hastaların alışveriş merkezleri girişlerindeki güvenlik kapılarından (x-ray cihazı) geçmemeleri ve kapsül vücuttan atılmadıkça MR çektirmemeleri gerekiyor. İşlem süresince cep telefonu görüşmesi yapılmaması ve görüşme yapanların yakınında bulunulmaması da önemli.

Ne zaman yapılması uygun?
İnce bağırsakların incelenmesi amacıyla yapılan kapsül endoskopi sıklıkla, dışkıda gizli kan mevcudiyetinin eşlik ettiği demir eksikliğinin varlığında gastroskopi ve kolonoskopi ile bir neden bulunamadığında yapılıyor.

Prof. Dr. Ahmet Kemal Gürbüz
Bayındır İçerenköy Hastanesi Gastroenteroloji Uzmanı