Alzheimer, Demans ve Yaşlılık

Son zamanlarda güncelliğini artıran Alzheimer hastalığı özellikle yaşlı bireylerdeki unutkanlıktan sorumlu olan bir demans (bunama) türüdür. Bir diğer deyişle, yaşla birlikte unutkanlığın artması, beraberinde başka zihinsel bozuklukların ortaya çıkması Alzheimer hastalığının ön belirtileri olabilir. Yaşlılık çağındaki bunama belirtileri ne yazık ki, insan yaşamının doğal bir süreci olarak kabul edilmekte ve çaresi olmadığı düşünülerek kendi seyrine bırakılmaktadır. Bunama yaşlılığın doğal bir sonucu değildir. Buna yol açan nedenlerin araştırıması ve teşhis edilmesi gerekir.

Demans, yaşlılığın en çok yıkıma neden olan ve yaşam kalitesini etkileyen, hastaya olduğu kadar hasta yakınlarına da sosyal, ekonomik ve psikolojik açıdan olumsuz etkileri olan önemli bir halk sağlığı sorunudur. Yaşla birlikte beyinde birçok değişiklik oluşmaktadır. Beyin ağırlık ve hacminde 55 yaşından sonra % 7-8 dolayında azalma olurken, 90’lı yaşlarda bu azalma % 10-15 dolayına çıkar. Yaşlılardaki beyin ağırlık ve hacminin azalmasının en büyük nedeni sinir hücrelerinin (nöron) azalmasıdır. Beyin yaşlanması ile öğrenme, bellek ve diğer kognitif (bilişsel) fonksiyonlarda bozulma, işitme, tad ve koku duyularında bozulma, motor ve refleks değişiklikleri, denge ve yürüme bozuklukları, uyku ve otonomik bozukluklar olur.

Demans tanısını koyabilmek için bellek ve diğer kognitif fonksiyon yitiminin yaşla açıklanamayacak derecede ilerleyici özellikte olması ve dil (lisan), tanıma, dikkat, soyutlama, yargılama, kişilik değişikliklerinin olması gerekir. Toplumumuzda hastalıkla ilgili bilinçlenme eksikliği, bunun hastalık olarak algılanmasındaki eksiklik (yaşa bağlı değişiklikler olarak algılanması) demanslı hastaların doktora başvurmasına engel olmaktadır.

Demanslı hastaların doktora başvurusu ile alta yatan tedavi edilebilir hastalıkların teşhis edilmesi, nöropsikolojik testlerle hastanın zihinsel fonksiyonlarının değerlendirilmesi, Alzheimer gibi hastalıklarda hastalık sürecinin geciktirilebilmesi mümkün olmaktadır. Alzheimer hastalığı tanısını koymadan önce alkolizm, beyin damar hastalıkları, vitamin B12 eksikliği, enfeksiyonlar, bağımlılık yapan madde ve ilaçların uzun süre kullanımı biraz önce bahsettiimiz psikiyatrik hastalıklar gibi dahili sorunların tetkik edilmesi gerekir. Hidrosefali denen beyin odacıklarında fazla su toplanması, beyin zarı altında toplanmış eski kanamalar, bazı tümörler de ameliyat ile tedavisi mümkün, sonuçları oldukça başarılı cerrahi demans nedenleridir.

Demansın sık nedenlerinden olan Alzheimer hastalığı, her ne kadar yaşlanma sürecinin doğal bir parçası değilse de hastalık gelişme olasılığı kişi yaşlandıkça artmaktadır. Bugün için tüm dünyada 20 milyona yakın insanın Alzheimer hastalığına yakalandığı tahmin edilmektedir. Türkiye’de tahmini Alzheimer hastası ise yaklaşık 200 bin kadardır.

Unutkanlık gördüğünüz gibi bir ucu herhangi bir hastalığı göstermeyen, bir ucu ile de tıbbın farklı dalları ile ilgili olabilecek sorunları içeren bir kavramdır. Şunu unutmayalım: hepimiz zaman zaman bir şeyleri unuturuz. Unutkanlığa her zaman hastalık olarak bakmamak gerekir. Bellek açısından durumu değerlendirdiğimizde öğrenilen bilgilerin belirli bir bölümünün unutulması son derece olağan bir durumdur. Bazen kendimizde sıkıntı yaratan, ya da yapmak istemediğimiz şeyleri de unuturuz. Bu da bir savunma olarak ortaya çıkar ve rahatlatıcı bir unsurdur.