Protein Tozu Ne İşe Yarar? Protein Tozu Zararlı mı?

Protein, elzem olan yapı taşları vücut tarafından üretilemeyen dışardan alınması zorunlu olan vücudun temel ihtiyaçlarındandır. Hücre gelişimini destekleyen, kansızlık oluşumunu engelleyen, vücut direncini ve kas dokusunu güçlendiren temel bir besindir. Et, yumurta, süt, yoğurt, peynir, fasulye, nohut vb. besinler proteinlerin temel kaynaklarıdır. Bu gıdalar yoluyla alınan proteinler, yüksek molekül ağırlığına sahip, çeşitli amino asitlerden oluşan organik bir bileşiktir. Protein vücuda alındığında mide ve ince bağırsaklarda amino asitlerine parçalanarak sindirime uğrar. İnce bağırsak yoluyla emilir ve kan yoluyla karaciğere taşınır. Metabolizmanın ihtiyacına göre karaciğerde kullanılır.

Günlük protein ihtiyacı

Kronik hastalıklardan ve özel ihtiyaçlardan bağımsız olmak şartıyla sağlıklı bir yetişkinin protein ihtiyacı 0,8 gr/kg (kilo başına 0,8 gr protein)’dir. Kuvvet/güç sporcularında, protein gereksinimi daha fazladır. Kas dokusunun egzersiz sonrası onarımı için, yeterli düzeyde yüksek kalite proteinin her öğünde alınması gerekir.

Hafif şiddette egzersizde protein gereksinim miktarı günlük 0,8-1,0 g/kg, orta şiddette egzersizde protein gereksinim miktarı günlük 1-1,5 g/kg, ağır egzersizde protein gereksinim miktarı 1,5-2 g/kg kadar olup, sporcunun kas kütlesinde artış hedeflediği ve çok ağır egzersiz durumlarında bu gereksinim 2,2 g/kg’a kadar yükselebilmektedir.

Protein tozu nedir? Protein tozu ne işe yarar?

Protein suplementleri ile protein içerikli öğünler 90’lı yılların başında popüler olmuştur ve günümüzde hala bu popüleritesini korumaktadır. Protein tozları, peynir altı suyunun izole edilmesi, kazein (süt proteini), soya proteini ve yumurta proteininden elde edilir. Bitkisel beslenmenin popüler hale gelmesiyle birlikte susam ve bezelye proteininden üretimlerde başlamıştır.

Proteinin saflaştırılması için kimyasal ve ısıl işlemler uygulanır. Bu işlemler protein tozunun kalitesini ve biyoyararlılığını (vücut tarafından ne kadarının kullanılabileceğini) belirler. Genel olarak bu ürünler whey, kazein ve/veya soya içermektedir. Marka ve firma tercihlerine bağlı olarak şeker, yapay tatlandırıcı, koyulaştırıcılar, renk vericiler, vitaminler ve mineraller gibi diğer bileşenleri de içerebilirler. Toz halindeki takviyelerin bir ölçek başına sağladığı protein miktarı ürünün içeriğine göre değişkenlik gösterir.

Protein tozları, protein içeren gıdaların yarattığı etki benzeri GLP-1, PYY ve kolesistokinin gibi iştah azaltıcı hormonların düzeylerini artırır. Açlık hormonu olan ghrelin düzeyini azaltır, iştahı dengelemeye yardımcı olur. Ancak tüm bu etkilerden yararlanmak için ürün seçiminde içerik ve miktar etmenlerine dikkat etmek gerekir. Özellikle şeker ve kalori oranı yüksek protein tozları uzun süreli kullanımda kilo artışına neden olabilir.

Kaslarınız, güç/kuvvet antrenmanı sonrası kas dokusunu yeniden inşa etmek için proteine ihtiyaç duyar. Protein tozları, kas toparlanması ve kas büyümesini desteklemek için egzersizlerden sonra genellikle tercih edilmektedir. Egzersiz sonrası günlük protein ihtiyacı sadece gıda yoluyla karşılanamıyorsa protein tozları kullanılabilir. Fakat bilimsel araştırmalar gösteriyor ki gıda yoluyla yeterli protein alınabiliyorsa, protein tozu kullanmanın çok fazla faydası yoktur. 

Protein tozu zararları

Vücudun ihtiyacından fazla protein alımı ve protein tozu kullanımı zararlıdır. Protein tozu sporla ilgilenen her birey için gerekli değildir. Yalnızca profesyonel sporcular tarafından, uzman eşliğinde günlük gereksinim hesaplamaları yapıldıktan sonra kullanılması uygundur. Web sitesi tavsiyeleri, arkadaş referansları sonrası ihtiyaç fazlası protein tozu kullanımı pek çok sağlık problemlerine yol açabilir.

Bilinçsiz ve vücudun ihtiyacından fazla protein tozu kullanımı:

• Kemik erimesine,
• Sindirim sistemi sorunlarına,
• Böbrek taşı oluşumuna,
• Kardiyovasküler hastalıkların ortaya çıkmasına,
• Karaciğerin olması gerekenden fazla çalışıp yorulmasına,
• GUT hastalığına sebep olabilir.

Ayrıca aşırı kullanıma bağlı olarak bağırsak tarafından yeteri kadar emilemeyen protein diyare ve distansiyon gibi sağlık problemlerine sebep olabilir. Protein tozunun elde edildiği protein kaynağına göre alerjik reaksiyonlara da sebebiyet verebilir. Örneğin, laktoz alerjisi olan bireyler için birçok protein tozu uygun değildir, hastalığa bağlı şikayetleri tetikleyebilir.

Günlük protein ihtiyacının belirlenmesi, gıda yoluyla alınabilecek protein miktarının hesaplanması ve eğer gerekiyorsa, protein tozu kullanımı önerisi için mutlaka uzman yardımı alınmalıdır. Günlük protein ihtiyacınız hakkında detaylı bilgi için Beslenme ve Diyet Bölümümüze başvurabilirsiniz.

Dyt. Esma Nazlı Bulut
Bayındır Söğütözü Hastanesi Beslenme ve Diyet Bölümü