Post COVID sendromu nedir?
COVID-19 geçirdikten 12 hafta sonra hâlâ devam eden ve alternatif bir tanı ile ilişkilendirilemeyen şikayetler post COVID sendromu (uzamış COVID) olarak adlandırılıyor. Post COVID sendromundan etkilenen sistemlerin başında kalp ve damar, solunum, beyin ve sinir ile hareket sistemi geliyor.
Uzamış COVID'in kardiyovasküler sisteme etkileri
COVID-19 hastalığı atlatıldıktan sonra karşımıza çıkabilen post COVID sendromunda kardiyovasküler açıdan en sık görülen şikayetler ritim bozuklukları ve çarpıntı şikayeti oluyor. Hastalarımız ya atriyal fibrilasyon dediğimiz, pıhtıya neden olan ciddi ritim bozukluğu ile ya da şiddetli çarpıntı ile başvurabiliyor. Bunun dışında post COVID sendromunun neden olduğu başka bir tehlikeyi ise kalp yetmezliği tablosu oluşturuyor. Ayrıca uzun COVID nedeni ile kalp zarında ve kalp kasında iltihap oluşabiliyor. Bunun sonucunda da göğüs ağrısı, nefes darlığı ve kalp krizi meydana gelebiliyor. Geçici ya da kalıcı felç atakları, akciğere pıhtı atması, bacak damarlarında oluşan derin ven trombozu da bekleyen diğer tehlikelerden sadece bazıları… Bu nedenle COVID-19 enfeksiyonu geçirildikten sonra mutlaka kardiyoloji uzmanına başvurulması gerekiyor.
COVID-19'un solunum sistemi üzerindeki etkileri uzun vadede devam edebiliyor
Post COVID sendromunun solunum sistemi üzerindeki etkileri daha çok COVID-19'u orta ve ağır geçiren hastalarda görülüyor. Hastalığı pnömoni ile geçiren, akciğer filminde ya da tomografide buzlu cam görünümü olan kişiler, ileri yaşta olanlar ve kronik hastalığı olanlarda post COVID sendromunun görülme riski de artıyor. Ancak kimi zaman COVID-19’u hafif atlatanlarda da uzamış COVID görülebiliyor. Post COVID sendromu ayrıca bronşektazi, pıhtılaşma, pulmoner hipertansiyon ve pulmoner fibrozise neden olabiliyor.
En sık görülen şikayetler öksürüğün sürmesi, nefes darlığı, alınan nefesin tamamlanamaması ve halsizlik oluyor. Bu şikayetlerin göz önüne alınarak, post COVID sendromunun ayırıcı tanısının yapılabilmesi için solunum fonksiyon testi ve difüzyon testi önem taşıyor. Gerekli durumlarda radyolojik görüntülemelerden de yararlanılabiliyor. Kişilerin COVID-19’u geçirdikten sonra 3 ay içinde göğüs hastalıkları uzmanına başvurması, ileriki dönemde solunum sistemine ilişkin sağlık problemleri ile karşılaşmaması için büyük önem taşıyor.
Beyin sisi nedir?
COVID-19 beyin ve sinir hücrelerini etkileyerek birçok bulguya yol açabiliyor. Tat ve koku duyusunun kaybı, baş ağrısı, baş dönmesi, denge bozukluğu, bilinç değişiklikleri, nöbet, inme, nöropati, ensefalit gibi birtakım vakalara neden oluyor. Hastalık atlatıldıktan sonra ise kişinin beyin aktivitesini eskiye göre daha yavaşmış gibi hissettiği, algısının yavaşladığı, tüm zihinsel faaliyetlerinde tam anlamlandıramadığı farklılık tariflediği bir tablo devam edebiliyor. Bu durumu beyin sisi olarak adlandırıyoruz. Bu şikayetlerin varlığında mutlaka bir nöroloji uzmanı ile görüşülmesi gerekiyor.
Geçmeyen kas ve eklem ağrılarının nedeni post COVID sendromu olabilir
Uzamış COVID’de daha önceden var olan şikayetler yeniden ortaya çıkabildiği gibi, daha önce hiç yaşanmamış bulgular da görülebiliyor. Hastalar genel olarak iki sorun olan fatik ve ağrılar nedeni ile başvuruyor. COVID-19, genel kondisyonun düşmesine, egzersiz intoleransına, miyozitlere, kas içinde doku harabiyetlerine ve kaslarda güç ve kitle azalmasına neden olabiliyor. Ayrıca hastalığın geçirildiği süre boyunca hareketsiz kalınması ve tedavi için kullanılan kortizon içerikli ilaçlar nedeni ile kemik yoğunluğunda azalma ve aseptik kemik nekrozları meydana gelebiliyor. Hastalık atlatıldıktan sonra aniden başlayan yorgunluk, eklem ve kas ağrıları, günlük performansının düşmesi gibi şikayetlerin başka nedene bağlı olmadan ortaya çıkması bize post COVID sendromunu düşündürüyor. Hastanın şikayetinin dinlenmesi, şikayete yönelik ayırıcı tanının yapılabilmesi için muayene ile tetkiklerin yapılması ve sorunların giderilmesi için hasta ile tedavi planının oluşturulması büyük önem taşıyor. Post COVID sendromunun hareket sistemi üzerindeki etkilerinin giderilmesinde ilaç, fizik tedavi ve rehabilitatif egzersizden yararlanılıyor.
Prof. Dr. Timur Timurkaynak
Bayındır İçerenköy Hastanesi ve Bayındır Levent Tıp Merkezi Kardiyoloji Bölüm Başkanı
Uzm. Dr. Muharrem Tokmak
Bayındır İçerenköy Hastanesi Göğüs Hastalıkları Uzmanı
Uzm. Dr. Nuran Burcu Arkalı
Bayındır İçerenköy Hastanesi Nöroloji Uzmanı
Uzm. Dr. Pınar Dönmez
Bayındır İçerenköy Hastanesi ve Bayındır Levent Tıp Merkezi Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı
Coronavirüs Nedir? COVID-19 Hastalığının Belirtileri Nelerdir?
COVID-19 İle Soğuk Algınlığı, Grip ve Alerjik Rinit Nasıl Ayırt Edilir?
Soğuk Algınlığı Belirtileri ve Grip Belirtileri
Kolajen Nedir, Ne İşe Yarar? Collagen Faydaları Nelerdir?
Akdeniz Tipi Beslenme Nedir? 
Cilt Kanseri Nedir? Cilt Kanseri Belirtileri Nelerdir? 
