Menopoz Yaşı Kaçtır? Menopoza Giren Kadın Ne Yapmalıdır?

Kadınların 12 ay boyunca hiç âdet görmemesiyle başlayan döneme menopoz denir. 40’lı veya 50’li yaşlarda belirgin bir patolojik neden olmaksızın başlayan menopoz doğal biyolojik bir süreçtir. 40 yaşından önce başlayan menopoz prematür overyan yetmezlik olarak adlandırılır ve farklı bir başlık olarak değerlendirilmesi daha doğru bir yaklaşımdır.

Doğal menopoz, ergenlikle başlayan üreme yıllarının sona erdiğini ifade eden bir yaşam sürecidir.

Menopoza kaç yaşında girilir?

Doğal menopoz yaşı, genetik, etnik köken, sigara içme ve üreme öyküsü gibi bir dizi faktörden etkilenmektedir. Ülkemizde ortalama menopoz yaşı 48'dir. Genel olarak, bir kadın annesiyle benzer yaşta menopoza girme eğilimindedir. Sigara içen kadınlarda menopoz yaşı yaklaşık iki yıl azalır.

Menopoza ne zaman girilir?

Menopoz aniden olmaz. Menopozdan önceki geçiş aşamasına perimenopoz denir. Menopoz geçişi (perimenopoz), ortalama olarak son adet döneminden dört yıl önce başlar. Bu dönem, düzensiz adet döngüleri, yoğun hormonal dalgalanmalar, genellikle sıcak basmaları, ruh hali değişiklikleri, uyku bozuklukları ve cinsel işlevdeki değişiklikler ile kendini gösterir. Perimenopozun başında meme ağrısı ve hassasiyeti olabilir. Adet migreni yaşayan kadınların menopoz öncesi dönemde baş ağrılarının yoğunluğu ve şiddeti de sıklıkla artar.

Menopoza giren kadın hamile kalabilir mi?

Menopoza yaklaştıkça hormon seviyelerindeki dalgalanmalar adet düzeninde değişikliklere neden olabilir. Bu dönemde iki adet arası sürenin uzaması, adet görülen gün sayısının azalması, kanamanın hafiflemesi yaygın ve beklenen bir durumdur. Düzensiz adete rağmen, hamilelik mümkündür. Hamilelik istemiyorsanız menopoza girdiğinizden emin olana kadar (yani son adetinizin üzerinden 12 ay geçene kadar) bir doğum kontrol yöntemi kullanmaya devam etmelisiniz. Menopoza girdikten sonra ise hamile kalamazsınız.

Ayrıca düzensiz kanama, sıklıkla menopozun normal bir parçası olabileceği gibi bir problemin işareti de olabilir:

• Kanama sıklığınız 21 günden kısa aralıklarla olursa
• Aşırı yoğun miktarda kanama veya iki adet arasında lekelenme olursa
•  8 günden uzun süren kanamalarınız olursa
• 12 ay boyunca hiç adet görmedikten sonra tek bir lekelenme dahil kanamanız olursa doktara başvurmalısınız.

Menopoz sonrası kanama aşırı vajinal kuruluk, myom, polip gibi nedenlerden kaynaklanabileceği gibi altta yatan sebep kanser de olabilir.

Kadınlarda menopoza girme belirtileri

Menopoz her kadını benzersiz ve farklı şekilde etkiler. Birkaç belirtiniz birden olabilir veya hiç belirtiniz olmayabilir. Belirtiler genellikle adetten kesilmeden aylar veya yıllar önce başlar. Kimilerinde de adet kesildikten sonra başlar.

Menopoz döneminin en sık belirtisi sıcak basmasıdır. Sıcak basmaları en sık perimenopozal dönemde başlar, ancak bazı kadınlarda menopoz sonrasına kadar başlamayabilir. Hafif sıcak basması, günlük aktiviteleri etkilemeyen sıcak basmasıdır. Genellik hafif sıcak basması olan kadınlar ilaç tedavisine ihtiyaç duymazlar. Bunun yerine, oda sıcaklığını düşürmek, taşınabilir vantilatör kullanmak, kolayca çıkarılabilecek kat kat kıyafetler giyinmek ve baharatlı yiyecekler, kafein, alkolden kaçınmak, sigara içmemek gibi basit davranışsal önlemler, ateş basmalarının sayısını azaltmaya yardımcı olabilir. Fazla kilolu veya obez olan kadınlar daha sık ve şiddetli sıcak basması yaşayabilir. Bu nedenle sağlıklı bir kilonun korunması önemlidir.

Menopoz ve perimenopoz döneminde ruh hali değişimleri, depresif ruh hali, kaygılı veya sinirli hissetme yaygındır. Bu durumla baş edebilmek için bol bol dinlenin, düzenli egzersiz yapın ve sizi rahatlatacak aktivitelerde bulunun. Aile, arkadaşlar veya meslektaşlar gibi aynı durumu yaşayan diğer insanlarla konuşun ve sosyal destek alın. Bunlara rağmen ruh hali değişimlerinizle başa çıkamazsanız pek çok tedavi seçeneği mevcuttur. Bunların arasında bir konuşma terapisi olan ve psikiyatristlerce uygulanan bilişsel davranışçı terapi de vardır.

Menopoz sırasında vücudun östrojen seviyesindeki doğal düşüşün bir sonucu da vajinal kuruluktur. Bu durumla birlikte vajinal dokular incelir ve daha kolay tahriş olur ve bu durum ağrılı cinsel ilişkiye neden olabilir. Genital bölgeleri ile ilgili sıkıntıları olan hastaların çoğu utanç, kültürel yapı, toplumsal baskı gibi nedenlerle bu şikayetlerini doktora aktaramamaktadır. Oysaki genital bölgedeki yangı/sızı hissi, idrar yapma ile ilgili sıkıntılar, cinsel ilişki esnasında yaşanan sıkıntılar ile ilgili güvenli ve etkili bir dizi tedavi seçeneği mevcuttur. Menopoza girildiği için genital bölgenin kuruması ve tahriş olması doğal karşılanıp bu durumun meydana getirdiği sıkıntılara razı olunması gerektiği düşünülmemelidir.

Menopozda kemik erimesi

Menopoz süreciyle birlikte kadınları en çok endişelendiren konulardan biri de kemik erimesidir. Kemik erimesini yavaşlatabilmek için:

• Düzenli egzersiz yapılmalıdır. Özellikle yürüme, koşma veya dans etme gibi aktiviteler yapmayı deneyebilirsiniz.
• Bol miktarda lifli yeşil sebze (lahana, brokoli vb) ve tuzu azaltılmış peynir, yoğurt gibi kalsiyum kaynakları içeren sağlıklı bir diyet yapın. Yeterli miktarda protein, kalsiyum ve d vitamini aldığınızdan emin olun. Menopoz sonrası kadınlar günde 1200 mg kalsiyum tüketmelidir. Günde 2 kâse yoğurt, 2 kibrit kutusu kadar peynir tüketip yanına da bol yeşillik eklerseniz gerekli kalsiyum miktarına ulaşabilirsiniz.
• Kemiklerinizin sağlıklı kalmasına yardımcı olabilmesi için güneşlenmeyi ihmal etmeyin.
• Sigara içmenin kemik kaybını hızlandırdığı bilindiğinden, kemik sağlığı için sigarayı bırakmak şiddetle tavsiye edilir.
• Menopoz ve perimenopoz belirtileri, ilişkiler, sosyal yaşam, aile yaşamı ve iş dahil olmak üzere günlük yaşamınız üzerinde büyük bir etkiye sahip olabilir.

Menopoza giren kadın ne yapmalı?

Menopoz, bir kadının hayatının normal bir parçasıdır ve her zaman tedavi edilmesi gerekmez. Sağlıklı bir menopoz dönemi için dengeli beslenme, düzenli egzersiz, düzenli uyku rutinleri genel sağlık durumunuzu iyileştirecek ve kemik sağlığınızı koruyacaktır. Hasta olmasanız bile sorunları erken tespit etmeye yardımcı olacak yıllık kadın hastalıkları ve doğum kontrolünüzde smear, pelvik muayene, mamografi ve kemik taraması gibi sağlık tarama testlerinizi önerilen aralıklarda yaptırmalısınız. Ancak menopoz öncesi ve sonrasında meydana gelen değişiklikler hayat kalitesini bozuyorsa ve yaşam tarzı değişikliklerine rağmen bu süreçle ilgili rahatsızlıklar devam ediyorsa güvenli ve etkili tedavi seçenekleri mevcuttur. Bu tedaviler menopoz belirtilerinin şiddeti ve hastanın beklentileri doğrultusunda bireyselleştirilebilen hormon destekli tedaviler veya hormon içermeyen tedavilerdir. Belirtilerinizi yönetmek için yardıma ihtiyacınız varsa, doktor kontrolünüzü ihmal etmeyin.

Uzm. Dr. Esra Oben Tutar
Bayındır Söğütözü Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı