Kalp Pili Nedir? Kimler İçin Uygundur?

Kalbin vücudun ihtiyacına göre belli bir hızda ve ahenkli şekilde çalışması, kalbin kendine has elektrik sistemi ile mümkündür. Hız ve ahenk bozulduğunda, vücudun ihtiyacı olan kan pompalama işlevi de bozulur.

Kalp pili nedir?

Kalbe yerleştirilen elektronik cihazlar bozulan hızı ve ritmi düzenleyerek, kalp işlevlerinin hayatı riske atmadan sürmesini sağlar. Bu cihazlara genelde ve yaygın kullanımda kalp pilleri denilmektedir. Ancak son yıllarda temel kalp pillerinden daha kapsamlı ve farklı işlevi olan piller de kullanıma girmiştir. Bu nedenle tüm cihazlar bilimsel olarak “kalbe yerleştirilen elektronik cihaz” olarak adlandırılmaktadır. Bunların ortak özelliği vücuda yerleştirilmesi (implantable), bir elektronik devre sistemine ve elektrik akımı sağlayan bataryaya sahip olmalarıdır. Vücuda yerleştirilen cihaz; kalbin kendi elektriksel aktivitesini sürekli gözlemler, gereksinim olduğunda da devreye girer.

Kalp pili çeşitleri

Temel kalp pilleri

Normal bir kişide kalp atım sayısı genelde dakikada 60-100 arasındadır. Ancak bazen kalp atım sayısı 20-30’lara kadar düşebilir veya birkaç saniye kalpte duraklamalar olabilir. Böyle durumlarda kalbin kan pompalaması, dolayısı ile beyine giden kan akımının bozulması nedeniyle baş dönmesi, bayılacakmış gibi olma şikayeti, hatta tam bilinç kaybının olduğu bayılmalar olabilir. Eğer bu durum kalbin elektriksel sistemindeki bir bozukluktan kaynaklanıyorsa, kalp atım sayısını normal olarak adlandırılan sayıda tutacak özel cihazlara ihtiyaç vardır. İşte bu cihazlara temel kalp pilleri denir.

Dünyada 40-50 yıldır kullanılan bu cihazlar, gittikçe küçülen boyutlarda (2-4 cm uzunluğunda, 2-3 cm eninde 0,5-1 cm kalınlığında) elektronik devreleri ve bataryayı içeren bölüm ile bu bölümden kalbe giden ince kablolardan oluşur. Cihaz genellikle göğsün ön tarafında, yukarıya doğru (sağ veya sol köprücük kemiğinin altına) cilt altına yerleştirilir. Lokal anestezi ile yapılan işlem yaklaşık 30-45 dakika sürer. Cihazın amacı; sürekli kalp hızını gözlemek, kalp hızı düşerse devreye girip küçük elektriksel uyarılar ile kalp hızını istenen düzeye çıkarmaktır. Bazı durumlarda kalp hızı hep çok düşük olabilir. Bu durumda kalp pili, kalp hızını istenen düzeyde tutmak için sürekli uyarı verir. Yerleştirilen kalp pilinin yaklaşık (devreye girme oranına göre) 4 ile 10 yıl arasında ömrü vardır. Batarya tükendiğinde yine lokal anestezi altında küçük bir kesi ile eski pil çıkarılır, yeni pil takılır, mevcut kablolar yeni pil jeneratörüne bağlanır. Pilde sorun olup olmadığı, batarya ömrü uzaktan, dışarıdan (vücuda yaklaştırılan özel bir cihazla) analiz edilir. Bu işleme pil kontrolü adı verilir.

Şok veren piller (ICD-implantable cardioverter defibrillator)

Şok veren piller, yukarıda anlatılan pillerden farklı olarak özellikle kalp hızının çok yükseldiği hatta kalbin yüksek hız nedeniyle düzgün kasılamayıp sadece titreştiği durumlarda elektrik şoku vererek ritmi normale çeviren cihazlardır. Bazı hastalıklarda kalbin elektriksel odaklarından aniden çok hızlı uyarılar çıkar. Bu durum, kalbin etkin kasılmaması nedeniyle ölümcül sonuçlar oluşturur. Şok veren piller, dışarıdan verilen kalp şoku işleminin vücudun içine konan minyatür bir cihazla içeriden yapılmasını sağlar. Cihaz vücuda yerleştirildikten sonra sürekli kalp atımlarını gözler, herhangi bir anda ölümcül bir ritim bozukluğu olursa saniyeler içinde şarj olur ve şok verir. Bu pillerin ayrıca yukarıda anlatılan piller gibi yavaş kalp atımı durumunda kalp atımlarını normal sayıya çıkarma özelliği de vardır. Şok veren piller, temel kalp pillerine göre biraz büyüktür. Çünkü şok için daha fazla elektrik akımı oluşturacak bataryaya ihtiyaçları vardır. Pilin yerleştirilme tekniği, yukarıda anlatılan temel kalp pilleri ile tamamen aynıdır. Tek farkları kullanılan cihazın daha büyük olmasıdır.

Kalp yetmezliği tedavi pilleri (CRT-cardiac resynchronizatıon therapy)

Kalp yetmezliği tedavi pilleri, temel kalp pilleri ve şok veren piller gibidir. Yukarıdaki pillerin özelliklerinin tümünü taşır. Temel kalp pilleri ve şok veren pillerde gereksinime göre pilden çıkan bir veya iki ince kablo (lead) kalp içine yerleştirilir. Kalp yetmezliği tedavi pillerinde ek olarak üçüncü bir kablo daha vardır. Bu kablo, kalbin farklı bir yerine yerleştirilir. Böylece bu tip pillere üç kablolu pil adı da verilir. Üçüncü kablo, kalp yetmezliği olan hastalarda kalp fonksiyonlarının düzelmesine yardımcı olmak üzere kalbin özel bir bölgesine konur.

Bu tip piller esasında iki temel işlevi yerine getirirler. Birincisi, kalp kasılmasının senkronizasyonunu sağlamak ve böylece kalp yetmezliğini tedavi etmek. İkincisi de bu tip hastalarda sık görülen ve hayatı tehdit eden ritim bozukluklarını, şok vererek düzeltmek. Birinci özelliği, pilin devamlı devrede olması ile mümkündür. Kalbin iki ayrı noktasından düzenli uyarı vererek kalp kasılmasının ahenkli olmasını (resenkronizasyon), böylece kalbin daha etkin çalışmasını sağlar. İkinci özelliği, aynen şok veren pillerde olduğu gibi ritim ani hızlandığında devreye girer. Bu tip pillerde aynı temel, kalp pilleri ve şok veren piller gibi yerleştirilir. Farkı, üçüncü kablonun yerleştirilmesidir. Üçüncü kablonun yerleştirilmesi biraz daha zaman alacağından, işlem süresi diğer pillere göre daha uzundur. Pil büyüklüğü de genelde şok veren pil boyutlarında yani temel kalp pillerinden biraz daha büyüktür. Hem şok veren pillerin hem de kalp yetmezliği tedavi pillerinin çalışmasında problem olup olmadığı, batarya ömürleri, temel kalp pilleri gibi hastaya yaklaştırılan özel cihazlarla analiz edilebilir. Periyodik yapılan bu işleme pil kontrolü adı verilir.

Temel kalp pili kimlere takılır?

Temel kalp pilleri, kalp hızının düşük olduğu hastalık durumlarda kullanılır. Genelde kalp hızının ani düşmeler gösterdiği durumlarda hasta bayılır veya bayılacakmış gibi olur. Diğer taraftan, kalp hızının sürekli çok düşük olduğu durumlarda da hastanın hareket kapasitesini artırmak amacıyla kalp pili yerleştirilmesi gerekebilir.

Şok veren piller kimlere takılır?

Şok veren piller, kalbin aşırı hızlanması nedeniyle kan pompalama işlevini kaybetmesi durumlarında kullanılır. Oluşan tablo ölümcül olduğu için bu açıdan riskli olan hastalarda korunma amacıyla (kalp hekiminiz bu konuda risk durumunu belirtir) ya da böyle bir tablo yaşayıp hayatta kalan hastalarda olayın tekrarlama riski çok yüksek olduğundan önlem olarak takılır.

Kalp yetmezliği tedavi pilleri kime takılır?

Bu piller, kalp yetmezliği olan ve pilden yarar göreceği düşünülen özel bir hasta grubuna takılır. Çünkü her kalp yetmezliği hastası bu tip pilden yarar görmez. Hekiminiz kalp yetmezliği tedavi pilinden yarar görüp görmeyeceğiniz bilgisini size verecektir.

Kalp pili olan kişilerde gündelik yaşamda elektromanyetik etkileşim olabilir mi?

Kalp pilleri vücuda yerleştirilen hassas elektronik cihazlardır. Bu nedenle elektromanyetik etkileşime açıktırlar. Ancak yeni cihazlar güçlü elektromanyetik alanlar dışında etkileşime girmezler. Bunun anlamı, yukarıda sayılan pillerin gündelik yaşamda karşılaşılan ortamlarda etkileşime uğramadığıdır. Bu kişiler evlerinde, dışarıda rahatça ve güvenle hayatlarını sürdürebilirler, araç kullanabilirler, uçağa binebilirler. Cep telefonu kullanabilirler. Fakat cep telefonlarını kullanırken veya taşırken pile çok yakın tutmamaları önerilir. Sanayide kullanılan güçlü mıknatıslar veya manyetik görüntüleme cihazları (MR), pillerin fonksiyonlarını etkileyebilir. Yaşantı ve meslek icabı güçlü manyetik etkileşime maruz kalabilen kişilerin hekimlerinden ek bilgi alması gerekebilir.

Kalp pili olan kişilere MR ya da BT görüntüleme yapılabilir mi?

Kalp pili olan kişilere bilgisayarlı tomografik görüntüleme işlemleri yapılabilir. Ancak güçlü manyetik alana maruz kalınan MR görüntüleme işlemlerinin yapılmaması gerekir. MR görüntüleme, özellikle pil fonksiyonlarında kısa süreli veya kalıcı bozukluklara neden olabilir, cihaz ve kabloların doku ile temas yerlerinde istenmeyen ısınmalara yol açabilir. Standart uygulama, MR görüntüleme işleminin pilli hastalara yapılmamasıdır. Bununla birlikte büyük zorunluluk hallerinde düşük güce sahip MR cihazlarında özel önlemler alınarak görüntüleme yapılabilir. Diğer taraftan son yıllarda MR uyumlu kalp pilleri üretilmeye başlanmıştır. Bu pilleri taşıyan hastalarda MR görüntüleme işlemleri daha güvenli yapılabilir.

Kalp pili olan kişiler ameliyat olabilir mi?

Kalp pili taşıyan hastalarda her türlü ameliyat güvenle yapılır. Ancak ameliyat öncesi ve sonrası pil kontrolünün, gerekirse ameliyat öncesi bazı özel pil ayarlarının yapılması gerekir. Bunun nedeni, cerrahın ameliyat sırasında doku kesme ve kan durdurma amacıyla kullandığı bazı cihazların kalp pili fonksiyonlarını etkilemesidir. Gerekli önlemler alındıktan sonra ameliyatlar güvenle yapılabilir.

Kalp pili olan kişiler nelere dikkat etmelidir?

Kalp pili olan kişiler gündelik hayatlarını pil öncesindeki gibi sürdürürler. Ancak bazı konularaözen göstermeleri gerekir. Bunlar, takılı olan pile ait bilgileri içeren pil kartlarını kolayca ulaşabilecekleri yerde bulundurmaları, güçlü elektromanyetik alanlardan uzak durmaları, pilin bulunduğu yeri travmalardan korumalarıdır. Güvenlik taramasının yapıldığı özel kapılardan geçişler genellikle problem oluşturmaz. Ama yine de bu konuda pilin ve hastanın özelliklerini bilen hekimlerinden bilgi almaları uygundur.

Kalp pili değişimi

Kalp pilleri, şok veren cihazlar veya kalp yetmezliği tedavi pillerinin yaklaşık 4 ile 10 yıl arasında ömrü vardır. Sürenin bu kadar uzun aralıklı olmasının nedeni, hastanın pili ne kadar kullandığıyla yani kişisel farklılıklarla ilişkilidir. Pil ömrünün azaldığı, uzaktan yapılan kontrolde anlaşılır. Daha yakın takibe alınır. Belli bir noktanın altına düştüğünde değiştirilir. Pil bir günde aniden bitmez. Böyle bir durum söz konusu olmadığından hastaların endişelenmesine gerek yoktur. Yapılan kontrolde, en az bir-iki yıl önceden pilin değişmesi planlanır. Pil değişme işlemi de ilk yerleştirilme işlemine göre daha basittir. Çünkü sadece pilin kendisi (kabloları değil) bir kesi ile çıkarılır ve yerine yenisi yerleştirilir.

Prof. Dr. Erdem Diker
Bayındır Söğütözü Hastanesi Kardiyoloji Bölüm Başkanı