İdrar kaçırma nedir? İdrar kaçırma neden olur?

İdrar kaçırma nedir?

İdrar kaçırma, kontrol edilemeyen istemsiz idrarı  tutamama halidir. Tıbbi adı ‘üriner inkontinans’dır. 

İdrar kaçırma genellikle kimlerde görülür?

İdrar kaçırma her iki cinsiyette de görülmekle beraber kadınlarda iki misli daha fazla gözlenir.Tüm kadın poülasyonu içinde görülme sıklığı yüzde 15-20’dir.  Her yaşta görülebilmekle birlikte ilerleyen yaşlarda daha sık gözlenir. Ancak idrar kaçırma yaşlanmanın doğal bir süreci olarak kabul edilmemelidir, süreklilik arz ediyorsa  hastalık olarak kabul edilmelidir. İdrar kaçırma, yaşam konforunu bozan sosyal ve psikolojik sıkıntı yaratan bir durumdur. Mutlaka tedavi edilmelidir.

İdrar kaçırmanın nedenleri nelerdir?

• Obezite,
• Hamilelik,
• Zorlu doğumlar,
• İlerleyen yaş,
• Menopoz,
• Diyabet (şeker hastalığı),
• Demans,
• Alzheimer hastalığı,
• İdrar torbasında sarkma,
• İdrar yolu ve vajina enfeksiyonları,
• Kullanılan bazı ilaçlar ve genetik faktörler  idrar kaçırmanın nedenleri arasında gösterilmektedir.

Kadınlarda idrar kaçırma:

Kadınlarda idrar kaçırma şu şekillerde olur:

• Sıkışma tipi idrar kaçırma: Aniden gelen acil ve şiddetli tuvalete gitme ihtiyacı esnasında tuvalete yetişemeden istemsiz idrar kaçırmadır. Ani idrara çıkma isteği, sık sık idrara çıkma, tuvalete ulaşamadan idrar kaçırma, sıkışma tipi idrar kaçırmanın belirtileri arasında yer alır. Pelvik kaslarının zayıflaması, enfeksiyon ya da menopoz sonrasında bu tip idrar kaçırma görülebilir.
• Stres tipi idrar kaçırma: Genellikle çok sayıda, zorlu ve müdahaleli vajinal doğum yapan kadınlarda görülür.  İdrar kaçırma, gülündüğünde, öksürüldüğünde, hapşırıldığında, koşarken, atlarken veya bir şeyleri kaldırırken ortaya çıkar.
• Mixt tip idrar kaçırma ise her iki tipin birlikte olduğu süreçtir.

İdrar kaçırma tanısı nasıl konur?

İdrar kaçırma psikososyal bir süreç olup kişide utanç ve gizleme dürtüsü  yaratabileceğinden özellikle şüphe duyulduğunda hasta ifade etmese de “İdrar kaçırma şikayetiniz var mı?” diye sorgulanmalıdır. İyi bir hikaye alınmalı, hastalıklar, kullanılan ilaçlar,geçmiş doğum ve ameliyat hikayeleri sorgulanmalı, hastanın günlük işeme paterni öğrenilmeli (mesane günlüğü), hastanın idrar kaçırma şeklini iyi tarif etmesi sağlanmalıdır. Dikkatli bir jinekolojik muayene yapılarak stres halinde öksürterek hapşırtarak idrar kaçağı olup olmadığı kontrol edilmelidir. İdrar testi ve idrar kültürü yapılarak enfeksiyonlar ekarte edilmeli gereğinde üroloji konsültasyonu yapılmalı  ürodinami ve sistoskopi gibi tetkikler gündeme gelmelidir.

İdrar kaçırma nasıl tedavi edilir?

İdrar kaçırma, cerrahi veya cerrahi dışı yöntemlerle, ilaçla tedavi edilebiliyor.  İdrar kaçırma, bir tür fonksiyon bozukluğu olduğu için tedavisinin de iyi düzenlenmesi gerekiyor. İdrar kaçırmanın hangi türde olduğunun belirlenmesi, tedavi için de belirleyici olması nedeniyle oldukça önemli.

Hasta aşırı kiloluysa uygun diyet ve egzersiz programı ile zayıflaması sağlanır. Sebep kabızlık ise diyeti düzenlenir ve ilaç tedavisi verilir. Kontrolsüz şeker hastalığı sebebi ise hastanın ilaçları ve diyeti düzenlenir. Menopoza bağlı vajinal kuruluğu giderecek tedaviler verilebilir.  Aşırı sıvı alımı önlenir. Aşırı sigara ve alkol kullanan hastalardan bunları azaltmaları istenir. İdrar yolu enfeksiyonları uygun antibiyotiklerle tedavi edilir. Mesane ve pelvik kasları güçlendirici egzersizler tavsiye edilir. Bu egzersizler idrar yaparken idrarın tutulması ve bırakılması prensibine dayanır.

Stres tipi idrar kaçırmada genellikle cerrahi, sıkışma tipinde ise ilaç tedavisi uygulanıyor

Bu ameliyatlar genellikle vajinal yol kullanılarak yapılır.Karın bölgesinde herhangi bir kesi olmaz. Genel anestezi veya lokal anestezi ile yaklaşık 15-20 dakikalık bir ameliyat yapılır.  İdrar boşaltım kanalının çıkışına hamak tarzında bir askı konarak, bölge desteklenir.  Bu sayede hasta idrarını daha iyi tutabilir. Eğer sıkışma tarzı idrar kaçırması da varsa, buna ek olarak ilaç tedavisi de verilmelidir..

Sıkışma tipinde ise mesanenin aşırı kasılmalarını engelleyici ilaç tedavisi verilebilmesinin yanı sıra, pelvik kasların da güçlendirilmesi tavsiye edilmektedir.  Kasları güçlendirecek kegel egzersizleri, her tip idrar kaçırmada hastaya fayda sağlamaktadır

Bu egzersizler, aynı zamanda kadınlarda vajen dokusunu sıkılaştırırken, pelvik ve kadın genital organlarının sarkmasını engelleyerek idrarın daha iyi tutulmasına yardımcı olur. Bazı hastalarda cerrahi ya da ilaca gerek olmadan, sadece bu kasları güçlendirici egzersizlerle de tedaviden başarılı sonuçlar alınabilmektedir.

Menopoz dönemindeki hastalarda uygun koşullarda sistemik ve/veya lokal hormonal tedaviler şikayetlerin azalmasına yardımcı olabilir.

Vajinal lazer uygulamaları ve manyetik sandalye uygulaması da  diğer yardımcı yöntemler olarak kullanılabilir.

Uzm. Dr. Başar Önal
Bayındır İçerenköy Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı