Ereksiyon İlaçlarını Kimler Kullanmalıdır?

Erektil disfonksiyon (sertleşme sorunu) nedir?

Erektil disfonksiyon, sertleşme sorunu (SS) olarak da tanımlanabilir. Sertleşme sorunu cinsel ilişki esnasında yeterli sertleşme düzeyine ulaşamama ya da boşalma oluncaya kadar bu sertleşme düzeyini sürdürememe olarak tanımlanır. Her 10 erkekten birini etkileyen önemli bir sağlık sorunudur. Genellikle 40 yaşından sonra daha sık görülür.

Erektil disfonksiyon kimlerde görülür?

Çoğu erkek hayatının belli döneminde, ciddi stres altında ise, ciddi hastalık geçirdi ise sertleşme sorunu yaşayabilir. Genellikle 40-70 yaş arası erkeklerin %30'unda serleşme ile ilgili sorun yaşadığı gösterilmiştir. İlerleyen yaşla birlikte sertleşme sorununun oranı ve şiddeti de artabilir. Şeker hastalığı, yüksek tansiyon, kan yağlarının yüksek olması, sigara ve alkol tüketimi, kalp hastalığı, damar sertliği, depresyon, kullanılan ilaçlar sertleşme sorunu bakımından risk oluşturabilir.

Erektil disfonksiyon tanısı nasıl konulur?

Hastaya öncellikle detaylı sorgulama yapılır. Detaylı anamnezle risk faktörleri sorgulanır. Şeker hastalığı varsa derecesi, yüksek tansiyon, hiperlipidemi, obezite, kalp hastalığı sorgulanır. Hastanın hastalıkları ve geçirmiş olduğu cerrahi girişimler önemlidir. Pelvik cerrahi ve radyasyona maruziyet sorgulanır. Geçirdiği ciddi kazalar, sigara ve alkol kullanımı, ereksiyon esnasında ağrı ve eğrilik şekil bozukluğu olup olmadığı sorgulanır. Peyroni hastalığı ekarte edildikten sonra psikolojik nedenler sorgulanır. Daha sonra fizik muayeneye geçilir. Genital bölge muayene edilir. Testis ve epididimler muayene edilip, testis boyutları, testiste kitle olup olmadığı, epididimit araştırılır. Penis muayene edilerek peyroni hastalığı ekarte edilir. Prostat muayenesi ile prostat kanseri, prostat büyüklüğü ve prostatit araştırılır.

Bazı kan ve idrar testleri yapılır. Açlık kan şekeri, kreatinin, lipid profili, testosteron, D vitamini düzeyi, idrar tahlili ve PSA mutlaka bakılmalıdır. Damarsal problem düşülüyorsa penil doppler USG ile penis arter ve venöz sistemi bakımından fikir sahibi olunabilir. Nörolojik neden düşünülüyorsa bulbokavernöz refleks araştırılabilinir. Uyku esnasında sertleşme olup olmadığı NPT testi ile araştırılabilinir. Normalde uyku esnasında gece boyunca 3-5 defa sertleşme olması beklenir. Bu test psikolojik ve fiziksel nedenlerin araştırılmasında yardımcı olur. Mediko-legal durumlarda kullanılan önemli testtir.

Ereksiyon (sertleşme) ilacı nedir?

Sertleşme sorununun ilk basamak tedavisini oluşturur. Bu ilaçlar sertleşme sorununu ortadan kaldırmaz. Cinsel teması sağlayacak sertleşme düzeyine ulaşmada yardımcı olur. Ağızdan alınır ve fosfodiesteraz tip 5 enzim inhibitörleri olarak adlandırılırlar. Sertleşme sorunu için bu hapların ilişkiden 1-2 saat önce alınması gerekir. Hastaların %80'inde etkili bir ilişki sağlar. Bu haplar geçici ve hafif yan etkilere sahiptir. Vardenafil gibi kısa etkili olabildiği gibi, tadalafil gibi uzun etkili olabilir. Sildenafil yağlı gıda ve alkolle etkilenirken, vardenafil yiyeceklerden daha az etkilenir. Tadalafil ise yiyecek ve alkolden etkilenmez.

Ereksiyon ilaçlarını kimler kullanabilir? 

Fosfodiesteraz tip 5 enzim inhibitörü olan ilaçların genel sağlık durumu hakkında bilgimiz olmayan hastalarda kullanılması çok tehlikeli olabilir. Koroner yetmezliğinde kullanılan nitrat grubu ilaçlarla birlikte kullanılmamalıdır. Kontrolsüz hipertansiyonu olanlarla, şiddetli aritmisi olanlarda kullanımı oldukça risklidir. 

• Uzun ya da kısa etkili nitrat içeren ilaç kullanmayanlar
• Ciddi kalp yetmezliği olmayan kişiler
• Son 6 ayda kalp krizi geçirmemiş olanlar
• İleri derecede karaciğer ve böbrek yetmezliği olmayan kişiler
• Retinis pigmentosa hastalığı olmayan kişiler bu ilaçları kullanabilirler.

Ereksiyon ilaçlarının yan etkileri var mıdır?

Genel olarak sağlıklı ve risk grubunda olmayan hastalar bu ilaçları kullanabilirler. Genç yaş grubunda olan kişiler de bu ilaçları performans artırıcı olarak kullanmaktadırlar. Fosfodiesteraz tip 5 enzim inhibitörü olan ilaçların bazı yan etkileri mevcuttur. Bunlar:

• Ateş basması, yüzde kızarma hissi
• Çarpıntı
• Baş ağrısı
• Baş dönmesi
• Görme bozukluğu
• Terleme
• İştahsızlık
• Burun dolgunluğu
• Sırt ve bacak kaslarında ağrı şeklinde özetlenebilir.

Ereksiyon (sertleşme) ilaçlarının içeriği nedir?

Fosfodiesteraz tip 5 enzim inhibitörü olan bu ilaçlar kısa ve uzun etkili olan çeşitleri vardır. Kısa etkili olanlardan sildenafil yağlı gıda ve alkolden etkilenirler. Uzun etkili olan tadalafil ise yiyecek ve alkolden etkilenmez. Sildenafilin daha çok aç karına alınması önerilir.

Ereksiyon ilaçlarının etkili olabilmesi için testosteron düzeyinin normal olması gerekir. Eğer bu ilaçlar etki etmiyorsa testosteron düzeyinin kontrol edilmesi gerekir. Testosteron düzeyi düzeltildikten sonra fosfodiesteraz tip 5 inhibitörleri tekrar denenebilir.

İnternet üzerinden satılan ereksiyon ilaçları sağlık sorunu yaratır mı?

İnternet üzerinden satılan, ereksiyona katkısı olacak olan ilaçlar ciddi sağlık sorunları yaratabilir. İnternet üzerinden satılan bu ilaçlar önemli pazar payına sahiptir. İçeriklerinin ne olduğu bilinmeyen bu ilaçların içinde ciddi sağlık sorunu yaratacak ölümcül madde içerebilir. Ayrıca üzerinde belirtilen madde hiç olmayabilir veya belirtilenden daha az içerebilir. Bunlar ciddi sağlık sorunu yaratmazken, içinde zararlı maddeler içerenler önemli sağlık sorununa neden olabilir. Fiyat olarak ucuz olması pazar payının artmasına neden olurken, içeriklerinin toksik olması ölüme bile neden olabilir. Son derece toksik olabilen bu ilaçlardan uzak durulmalıdır. Gençlerde ise yüksek doz kullanımda nadiren priapizme neden olabilir.

Ereksiyon ilaçları etki etmiyorsa uygulanabilecek yöntemler nelerdir?

İlacın yeterli olmadığı durumda doz artımı yapılabilir. İlaç alındıktan 1-2 saat sonra ilişkide bulunulmalıdır. Bu ilaçların cinsel uyaran olmadan etkili olmayacağı dikkate alınıp mutlaka cinsel ilişkiye girilerek denenmesi önerilir. Etkili olmadığına karar verebilmek için en az 4 ayrı seferde kullanılması önerilir.

Düşük şiddette şok dalga tedavisi:

Fosfodiesteraz tip 5 inhibitörü olan ereksiyon ilaçları etkili olmuyorsa penise düşük şiddette şok dalgası uygulayarak daha iyi ereksiyon sağlanabilir. Şok dalgası peniste kan damarlarını artırmakta, penise daha çok kan gelmesine neden olmakta ve ereksiyon ilaçlarının daha etkili olması sağlanabilmektedir. Daha iyi ereksiyon olduğu gibi, ereksiyonu devam ettirebilme bakımından da katkısı olur. Genellikle haftada 2 veya 3 defa olmak üzere 6 seans uygulanır. Bir ay ara verdikten sonra gerekirse 6 seans tekrar uygulanabilir. Daha önce etkili olmayan fosfodiesteraz tip 5 inhibitörü olan ereksiyon ilaçları bu tedaviden sonra etkili duruma geçebilir. Yine de yeterli etki elde edilemediği zaman intrakavernosal enjeksiyon uygulanır. 

İntrakavernosal enjeksiyon:

Ereksiyon ilaçlarının yeterli etkiyi göstermediği durumlarda penis içindeki korpus kavernosum denen süngerimsi doku içine ilaç enjekte edilmesidir.

Topikal tedaviler: 

Topikal tedavi olarak penis ucunda üretranın açık olan uç kısmına uygulanır.

Vakum cihazı: 

Vakum cihazları silindir şeklinde olup, penisi sıkan silikon halkası mevcuttur. Venöz kanın peniste tutulması prensibine dayanır. Penis halkası yerinde kaldıkça ereksiyon devam eder. Kan sulandırıcı kullanan hastalarda uygun bir tedavi seçeneği değildir. Vakum cihazı rahatsızlık hissi verebilir. Orgazm sırasında boşalmayı zorlaştırabilir. Penis derisinde morarmaya ve hissizliğe neden olabilir. Penise takılan halkayı yarım saatten fazla tutmak penise zarar verebilir.

Penil implantlar: 

İki çeşit penil implant mevcuttur, bunlar yarı sert bükülebilir implantlar ve şişirilebilen implantlardır. Bükülebilir implantlar penis içine yerleştirilir. Cinsel ilişki esnasında uygun pozisyon verilir. Bu implantlar takıldığında penis devamlı ereksiyon halinde kalır. Şişirilebilir protezler ise penis içine yerleştirilen bir çift şişirilebilir silindirden oluşur. Silindirler, rezervuar ve pompadan ibaret olmak üzere 3 parçadan oluşur. Pompa skrotuma, rezervuar mesanenin yanına yerleştirilir. İlişki öncesi pompa birkaç kez aktive edilerek, rezervuardaki sıvının penisteki silindirlere gitmesi sağlanarak ereksiyon sağlanır. Her iki protez de operasyonla takılır. Şişirilebilir implantlar daha doğal ve hasta konforu bakımından daha üstün olduğu için daha çok tercih edilir. Komplike durumlarda ve elini kullanamayan hastalarda bükülebilir protezler tercih edilebilir. En önemli komplikasyonları protez enfeksiyonu olup protezin çıkarılmasını gerektirir. Mekanik bozukluklar nadiren oluşabilir.

Ne zaman intrakavernosal enjeksiyon uygulanır?

Fosfodiesteraz tip 5 inhibitörü olan ereksiyon ilaçlarının etkili olmadığı durumlarda uygulanabilir. Genellikle penisin yan kısmına, vücuda yakın olan bölgesine yapılır. Cinsel ilişkiden 5-10 dakika önce uygulanması yeterlidir. Etkili olabilmesi için cinsel uyarana gerek yoktur. Genellikle ereksiyon olduktan sonra 30-45 dakika etkilidir. Yatakta oturur durumda uygulanması genellikle tercih edilir.

İntrakavernosal enjeksiyon nasıl etki eder?

İntrakavernosal enjeksiyonda kullanılan ilaçlar penis damarlarının düz kaslarında kas hücrelerine gevşemeye neden olarak penise daha çok kan gelmesine, peniste kan göllenmesine ve ereksiyona neden olurlar. Enjeksiyondan 10-15 dakika sonra peniste ereksiyon olur. Genellikle cinsel uyarana gerek olmaz.

İntrakavernosal enjeksiyonun yan etkileri nelerdir?

İntrakavernosal enjeksiyonun önemli yan etkisi; enjeksiyon yapıldığında ağrı olmasıdır. Enjeksiyon yapıldığında ağrı başlar ve kısa sürelidir. Diğer bir yan etki ise ereksiyonun 2 saat içinde kaybolmaması ve ağrı oluşturmasıdır. Bu durum penis damarları içinde düz kas hücrelerine zarar verebilir. Sertleşmenin 2 saatı aştığı durumlarda doktorunuzla iletişime geçmeniz ya da en yakın sağlık kuruluşuna müracaat etmeniz önerilir.

Topikal tedavi ne zaman uygulanır?

Alprostadil, fosfodiesteraz tip 5 inhibitörü olan ereksiyon ilaçlarının etkili olmadığı durumlarda penis ucundan uygulanabilir. Alprostatdilin en önemli avantajı sistemik yan etkilerinin nadir görülmesi ve diğer ilaçlarla etkileşimi olmamasıdır. Ancak idrarda yanmaya neden olur.

Topikal tedavinin yan etkileri

Alprostadil bazan tansiyon düşüklüğüne neden olabilir, sersemlik yaratabilir, peniste ağrı yapabilir. Üretral kanama, üriner sistem enfeksiyonlara neden olabilir. Cinsel ilişki esnasında ilacın geçmesini önlemek için kondomla ilişkide bulunulması gerekir.

Doç. Dr. İzak Dalva
Bayındır Söğütözü Hastanesi Üroloji Bölüm Başkanı