Check Up Nedir? Check Up Nasıl Yapılır ve Neleri Kapsar?

Sağlıklı, yani hiçbir yakınması ya da bilinen bir hastalığı olmayan bir erişkinin belli aralıklarla yaptırdığı incelemeler check-up olarak adlandırılır. Burada 'sağlıklı erişkin' söylemi önemlidir. Bir yakınması olan kişilerin yakınmaları ile ilgili branş hekimine başvurmaları gereklidir. Bilinen bir hastalığı bulunan kişilerin ise o rahatsızlığın gerektirdiği aralıklarla kontrol edilmesi önerilir. 

Check-up içerikleri neye göre belirlenir?

Check up içerikleri genel olarak yaşa ve cinsiyete göre belirlenir. Her bir grup için ortak incelemeler varken, o yaş ve cinsiyet grubunun özelliklerine uygun tetkikler planlanmıştır. Örneğin, 40 yaş altındaki sağlıklı bir kadına kemik yoğunluğu ölçümü yapılmaz ya da 40 yaş altındaki sağlıklı bir erkeğin PSA düzeyine bakılmaz.

Check-up neleri kapsar?

Check up kapsamında hekim tarafından ayrıntılı bir öykü alınması ve fizik muayene yapılması, hastanın yaşına, cinsiyetine ve bulgularına göre değişen kan, idrar, dışkı ve görüntüleme tetkiklerinin gerçekleştirilmesi yer almaktadır. Hekim değerlendirmesi önemlidir çünkü kişinin sağlık durumuna ve risk derecelendirmesine göre farklı incelemelere ihtiyacı olabilir. Örneğin, 30 yıl boyunca günde bir paket sigara içmiş birisine akciğer röntgeni yerine akciğer tomografisi çekilmesi gereklidir. Ya da aile öyküsünde 40 yaşından önce erkek, 50 yaşından önce kadın akrabasında belgelenmiş kalp-damar hastalığı bulunan bireylerin bu açıdan daha ayrıntılı incelenmesi gereklidir.

Neden check-up yaptırılmalıdır?

Günümüzde pek çok hastalık henüz herhangi bir belirti vermeden, çok erken dönemlerde teşhis edilebilmekte, bu sayede de başarıyla tedavi edilip tam iyileşme sağlanabilmektedir. Bazı hastalıklar belirti vermeye başladıklarında belli organlarda belli düzeylerde kalıcı hasarlar bırakmış olmaktadır. Çoğu tansiyon hastası hastalığının farkına vardığında böbrekleri ya da dolaşım sistemleri belli ölçüde etkilenmiş olmaktadır.

Hangi aralıklarla check-up yaptırmak gerekir?

Check up incelemelerinin sağlıklı erişkinlerde yapılması gerektiği akıldan çıkarılmaması kaydıyla bir yıllık bir aralık uygundur. Bir hastalık söz konusuysa daha sık aralıklarla kontrol gerekebilir.

Check-up ne kadar sürer?

Genelde check-up incelemeleri sabah-öğle aralığında yarım gün içerisinde tamamlanır. Öğleden önce tetkikleri tamamlanan kişi hekim tarafından değerlendirilir. Bu sırada hem kişisel ve ailesel riskler sorgulanır, hem de ayrıntılı bir fizik muayene yapılır. Kişiden elde edilen verilere göre de hekim önerilerini bildirir. Eğer hekim ek incelemelere ya da başka hekimlerin değerlendirmelerine gerek duyarsa bu süre doğal olarak uzayabilir.

Check-up öncesi hazırlık

Check-up incelemelerinin bir bölümü açlık gerektirir. Bu nedenle incelemelerin sabah-öğle aralığında yapılması planlanır. En az sekiz saatlik açlık sonrası sabah hastaneye gelen kişinin kan, idrar ve dışkı numuneleri alınır ve gene aç karnına karın ultrasonografisi yapılır. Daha sonra kişi kahvaltısını yapabilir. Akciğer grafisi, mammografi ya da EKG gibi diğer tetkikler için açlığın devam ettirilmesine gerek yoktur. Muayene sürecinde kolay çıkarılıp giyilen kıyafetler tercih edilmelidir.

Check-up öncesi ilaç kullanımı

Aç karnına kullanılan ilaçların check-up öncesinde alınmasında sakınca yoktur. Ancak bazı ilaçlar tok karnına kullanılır. Bu grup ilaçların kahvaltı sonrasına bırakılması gerekir. Su içilebilir, ancak çok miktarda su içilmesi karın ultrasonografisini etkileyebileceğinden miktarı sınırlandırılmalıdır.

Unutulmamalıdır ki, hastalıklar ancak varlığından habersizseniz korkutucu kavramlardır. Çünkü varlığını bilmiyorsanız, iyileşmek için ne yapmanız gerektiğini de bilemezsiniz. Bu nedenle, hiçbir şikayetiniz olmasa da yılda bir kez check-up yaptırmanızı öneririz.