Burun spreyi nasıl kullanılır?

Burun spreyi kullanım uygulaması uzmanların bile zaman zaman yanlış yapabildiği bir konudur. Sonuçta sezgisel olarak burna bir şey çekiliyor ve en derine gitmesi isteniyorsa; spreyi tam burun pasajına paralel hizalayıp burnu kuvvetlice çekerken sıkmak çok mantıklı geliyor...

Ama doğrusu bu değil. Eğer nefes çekerek burun spreyi kullanırsak damlacıkları hava yolunun derinliklerine yönlendiririz. Bu durumda ilaç yan duvardaki konkalara, sinüs ağızlarına, eğer varsa poliplere, östaki borusunun ağzına vs denk gelmemiş ve boşa gitmiş olur.

O halde en doğrusu nedir?

1. Sprey, burun temizlendikten veya eğer bir tuzlu su spreyi verilmişse o kullanıldıktan sonra “temiz” burna sıkılmalıdır.
2. Fışkırtma mekanizmasının daha iyi çalışabilmesi için şişe dik tutulurken sıkılmalıdır.
3. Sağ burun deliğine sol elle, sol burun deliğine sağ elle sıkılarak ilacın yan duvarlara ulaşması sağlanmalıdır.
4.  Sprey sıkılırken burun çekilmemeli, nefes alınması gerekirse ağızdan alınmalıdır.

Her burun spreyi bir değildir...

• Tuzlu su spreyleri herhangi bir kısıtlama olmadan istendiği kadar sık kullanılabilirler. Deniz suyu spreyleri gibi hipertonik olanlar dokudan sıvı çekerek burun tıkanıklığının azalmasına da yardımcı olur. Burnu temizleyen bu spreyler enfeksiyonlarda semptomatik tedavide, bakteriyel sinüzit riskini azaltmak için ve ameliyet sonrası kabuklanmayı azaltmak için sıklıkla kullanılırlar. Elle şişe sıkılarak kullanılan burun yıkama kitleri bir takım ek önerilere muhtaçtır. Bu kitler her gün taze hazırlanıp gün içinde bitirilmeli, her gece şişe yıkandıktan sonra kurutulmalı, ağız açık ve mümkün olan en düşük basınçta kullanılmalıdır. Basınçla uygulandığında orta kulak enfeksiyonu riskini arttırabildikleri için yıkamayı kendisi uygulayamayacak kadar küçük çocuklarda tercih edilmemektedir.

• Dekonjestan burun spreyleri burundaki konkaları küçülterek dakikalar içinde burun tıkanıklığını azaltırlar. Başlangıçta çok etkiliyken birkaç gün sonra etki süreleri azalmaya başlar. Aynı etki için giderek daha çok dozda ve daha sık kullanılmaları gerekir. Burun kan akımının azalması burnun kurumasına, kabuklanmasına ve daha uzun süreli kullanımlarda epiteldeki hücrelerin yassılaşmasına (skuamöz metaplazi) neden olur. Bu olumsuzlukları yaşamamak için dekonjestan burun spreylerinin kullanımı 3 gün ile sınırlandırılmalıdır.

• Nazal steroid spreyler alerjik rinitte (ve alerjik olmayan rinitlerde daha düşük başarıyla), alerjik zemindeki östaki disfonksiyonunda ve geniz eti büyümesinde, enfeksiyonlardan sonraki uzamış şeffaf geniz akıntısında, nazal poliplerin tedavisinde sıklıkla kullanılırlar. Etkileri yavaş ortaya çıktığı (ilk etkiler 3 günde görülmeye başladıktan sonra birinci hafta belirginleşir) için tedavi süresi en az birkaç hafta olmalıdır. Doktor önerisiyle aylar veya yıllarca da olabilir. Biyoyararlanımı yüksek olan formlar özellikle çok küçük çocuklarda steroidlerin sistemik yan etkileri ortaya çıkabileceği için dikkatli kullanılmalıdır. Biyoyararlanımı düşük formlar ise uzun sürelerle kullanılabilir.

• Nazal antihistaminikler alerjik rinitin tedavisinde nazal steroid yeterli olmadığı zaman tedaviye eklenebilmektedir. Alerjik rinitte maruziyet önceden bilinebilirse (örneğin polen alerjisi olan bir kişinin pikniğe gidecek olması gibi) semptomları önlemek için de kullanılabilirler.

Doç. Dr. Onur Ergün
Bayındır İçerenköy Hastanesi, Bayındır Levent Tıp Merkezi Kulak, Burun, Boğaz, Baş ve Boyun Cerrahisi Uzmanı