Astım Nasıl Kontrol Altına Alınır? Astım Belirtileri

Astım belirtilerini tanıyın
- Soluk alıp verirken göğsümde ıslık sesleri işitiyorum.
- Göğsümde sıkışma hissi oluyor.
- Durup dururken nefesim sıkışıyor.
- Ard arda öksürüyorum
- Hareket ederken veya bir hareketten hemen sonra öksürüyorum
- Hareket ederken veya bir hareketten hemen sonra nefesim daralıyor.
- Geceleri devamlı öksürüyorum.
- Bu belirtilerin bir veya birden fazlası beni gece uykudan uyandırıyor.

Bu belirtilerin herhangi birisi sizde uzunca bir süreden beri bulunuyorsa astım hastalığınız olabilir.Astım belirtileri insandan insana değişir hatta aynı insanda farklı zamanlarda değişik belirtiler bulunabilir. Astım belirtileri kısa veya uzun bir süre devam ettikten sonra kaybolur. Belirtili dönemlere astım krizi veya astım nöbeti adı verilir. Nöbetler arasında şikayetler bulunmaz.

Dikkat! Göğüste hafif sıkışma hissi, hafif ıslık sesi, öksürük, uykuya dalarken huzursuzluk, sinirlilik, boğazda yanma ve gözde sulanma astım nöbetinin başlayacağını gösteren belirtilerdir. Öncü belirtilerinizi iyi tanıyın. Böylece erken önlem alma olanağını sağlayabilirisiniz.

Astım nöbetini başlatan etkenleri araştırın
Genellikle nefes yollarınızı tahriş eden herhangi bir etkenle karşılaşınca astım nöbetiyle ilgili şikayetler başlar. Astım nöbetlerini tetikleyen etkenlerin en önemlileri:
- Virüs infeksiyonları (soğuk algınlığı veya grip virüsü gibi)
- Üst solunum yolu infeksiyonları (anjin, bademcik iltihabı, kafa sinüslerinde iltihap, burun ve burun arkası iltihapları.)
- Alerjenler (ev tozları, çiçek tozları,küfler,evcil hayvanlar, hamam böcekleri vs.)
- Hava kirliliği
- Sisli hava
- Soğuk hava (kuru soğuk rüzgar, ani hava değişmeleri)
- İş yeri ya da evde zararlı gazlar (soba dumanı, kızartma dumanı gibi)
- Egzoz gazı
- Hızlı solumaya yol açan her türlü egzersiz
- Klima
- Sigara dumanı
- Her türlü kokulu maddeler
- Uyku (astım nöbetleri uykuda genellikle sabaha karşı olur)

İyi haber!
Astım nöbetlerinizi başlatan etkenleri öğrenirseniz bunlardan uzak kalarak nöbetlerinizi önleyebilir, astımınızı kontrol altına alabilirsiniz.Yaşadığınız yerlerde: evinizde, işyerinizde bunları uzaklaştırmaya veya bunlardan uzak kalmaya gayret edin. Astımınızı tetikleyen faktörleri öğrenmek için ‘deri alerji testleri’ yaptırabilirsiniz. Sigara dumanı nöbeti başlatıcı en önemli etkendir. Eğer sigara içiyorsanız derhal bırakın. Doktorunuz size sigarayı bırakma hususunda çok yardımcı olabilir. Sigara içen ailelerin çocuklarında astım çok daha sık görülür, çocukta astım varsa çok daha ağır seyreder.

Astım her yaşta başlayabilir. Astım ilk defa bebeklik ve çocukluk yaşında başlayabildiği gibi orta ve ileri yaşlarda da ilk defa ortaya çıkabilir. Çocukluk yaşlarında başlayan Astım,yaş ilerledikçe hafifler ve erişkin yaşına gelince kaybolabilir.

Astım nöbetleri
Bazı astımlılarda nöbetler gerçekten çok hafiftir. Sadece birkaç dakika sürer. Haftada bir iki defa gelebilir. Aylarca nöbet gelmeyebilir. Bu kimseler yılda 5-6 defa birkaç hafta süren kendilerinin soğuk algınlığı olarak tanımladıkları rahatsızlık dönemlerinden söz ederler. Bu dönemler gerçekte astım nöbetleridir. Fakat bu kimseler kendilerini hasta kabul etmezler. Gerçekte bu dönemlerde rahatsız ve huzursuzdurlar. Bu insanlarda astım tedavisi yapılırsa hiç bilmedikleri mutlu bir yaşamın var olduğunu hayretle keşfederler. İşte bu hafif astımı ortaya çıkartmak hekimin en önemli görevidir. Astım çok hafif belirtilerle beraber olsa bile mutlaka devamlı tedavi gerektiren bir hastalık olarak kabul edilmelidir.

Astımlının çektiği sıkıntıyı anlayabilmek için: burnunuzu elinizle tıkayın ve gazoz içmek için kullandığınız bir kamıştan nefes alıp vermeye çalışın. Astım nöbeti sırasında hastanın neler çektiğini hemen anlarsınız. Bir süre sonra kamışı bırakıp normal soluduğunuz zaman tedavi ile nefes yolu açılan astımlının mutluluğunu hissedebilirsiniz.

Astım kontrolünün amacı, nöbetleri tedavi etmek değil, nöbetlerin oluşmasını önlemektir.bu bakımdan tedavinin esası enflamasyonu önleyici uzun süre düzenli, ilaç kullanmaktır.

Astım hastalığında önemli problem, erken dönemde tanı konulamamasıdır. Toplumda astım %5-10’lara kadar varan çok büyük sıklıkta bulunur. Bunun en önemli sebebi hastaların şikayetlerini önemsemeyerek doktora başvurmaması veya grip oluyorum, bronşitim var diyerek doktoru yanlış yönde yönlendirmesidir. Diğer taraftan astım kelimesi hastaları çok ürkütmekte ve bu tanıyı kabul etmekten kaçınmaktadırlar. Doktor astımın çoğu zaman çok hafif seyrettiğini ve başarı ile kontrol altına alınabildiğini hastasına iyice açıklamalıdır.

Astım teşhisinde bronkoskopinin önemi
Başka akciğer hastalıklarından astım ayrımı yapılır. Astımla beraber ve/veya benzer şikayetler yapan KOAH, bronşit, akciğer kanseri, verem, fibroziz gibi başka akciğer hastalıklarının araştırılması yapılır. Astımlı hastada röntgen filmi normaldir. Astım hastalığı gerçekte sadece bronş dediğimiz hava yollarının içini örten zarın (mukozanın) hastalığıdır. Astımın kesin tanısı için akciğer hava yollarının, mukozanın  hücre konpoziz yonunu ve patolojik yapısının inceleyen bronkoskopi tetkiki, tanı için altın bir metottur. Göğüs röntgen filmi, kan tetkikleri, alerji deri testi ve solunum fonksiyon testleri, astım tanısını tamamlayıcı diğer testlerdir.

Bronkoskopi nedir?
Bronkoskopi, solunum şikayetlerinizin sebebinin bulunmasında veya hastalık durumunuzun gidişini değerlendirmede yardımcı olan ve bazı özel durumlarda tedavi olanağı sağlayan bir muayene yöntemidir. Bronkoskopi, gırtlağı (larenks), ana soluk borusunu (trakea), hava yolllarının dallarını (bronşlar) ve akciğerin bazı bölgelerini doktorun doğrudan doğruya görmesini sağlar.

Bronkoskopi işlemi bronkoskop adı verilen bir aletle yapılır. Bronkoskop, uzun, bükülebilir, ince bir kurşun kalem kalınlığında ucunda parlak bir ışık bulunan bir tüptür. Bu tüp bükülebilir olmasından dolayı burundan veye ağızdan kolaylıkla sokulur; ses tellerinin arasında geçerek gırtlağa, buradan traekaya ve sonra da bronşlara iletilir. Tüpün mercekli kısmından bakınca doktor solunum yollarının çeşitli bölgelerini gayet açık ve aydınlık bir şekilde görebilir. Böylece solunum yollarında veya akciğerde bir hastalığın bulunup bulunmadığı saptanır. Görüntü gerektiğinde bir televizyon ekranına yansıtılabilir, video kasedine kaydedilebilir veya fotoğrafı alınabilir.

Bronkoskopi sırasında gözleme ek olarak, aşağıdaki işlemler uygulanabilir:

- Bronkoskopun içinden geçen bir kanal aracılığı ile aspiratör adı verilen emici bir cihazla nefese yollarının içindeki balgam, kan ve salgılar emilerek dışarı çekilebilir. Kanala fizyolojik tuzlu su şırınga edilerek yıkantı sıvısı tekrar aspiratör ile emilir. Bu sıvı laboratuvara gönderilerek sitolik ve bakteriyolojik incelenmesi yapılır. Bu incelemeler çok önemli bir teşhis olanağı sağlar.

- Ucunda ufak bir pens bulunan bükülebilir bir telle bronşun çeperinden veya görülen hastalıklı bir odaktan ufak bir doku parçası alınır. Bu biyopsi diyoruz. Bu doku parçası laboratuvara gönderilerek mikroskopla tetkik edilir. Biyopsi ile elde edilen patolojik bulgu, hastalıkların, özellikle akciğer kanserinin teşhisinde çok önem taşır

Prof. Dr. Firuz Çelikoğlu
Bayındır Levent Tıp Merkezi Göğüs Hastalıkları Uzmanı 

07.05.2019