Bazal Metabolizma Hızı Neden Önemlidir?

Birçok insanın sıklıkla kullandığı “metabolizmam yavaş” veya “metabolizmam çok hızlı çalışıyor” kullanımları doğru mu? Kişinin metabolizması, enerji ihtiyacının temel belirleyicisidir. Bu nedenle metabolizma hızının tespiti çok önemlidir.

Bazal metabolizma, vücudun dinlenme durumundayken harcadığı enerjiyi ifade etmektedir. Vücudumuzun temel işlevlerini yerine getirebilmesi için minimum enerji seviyesine sahip olması gerekir.

Bu temel işlevler;

• Hücrelerin yenilenmesi
• Vücut sıcaklığının dengelenmesi
• Nefes alıp vermek
• Sindirim
• Kan dolaşımı
• Kalp, karaciğer, beyin gibi organlarımızın çalışması gibi bizim farkında olmadığımız sistemin parçalarıdır.

Tüm bu yaşamsal faaliyetlerde vücudumuz enerjiye ihtiyaç duyar ve bunu da besinlerden sağladığımız kalorileri kullanarak yapar. Hiç durmayan 24 saat çalışan bir fabrika gibi düşünün; bu fabrikanın minimum enerji ihtiyacı bazal metabolizma hızıdır.

Bazal metabolizma;

• Cinsiyete
• Yaşa
• Sağlık durumuna
• Kiloya
• Genetik faktörlere
• Hormon düzeylerine
• Beslenme şekline
• Çevre sıcaklığına bağlı olarak değişkenlik gösterir.

Bazal metabolizma, diyet planlaması yapılırken, egzersiz planlanırken ya da kilo kontrolü sağlanmak istendiğinde kullanılmaktadır. Ayrıca obezite cerrahisi sonrasında gereksinmenin net olarak belirlenmesinde de önemlidir. Ek olarak sporcularda performans kaybı, güç kaybı yaşanmaması için doğru ve yeterli beslenme planlamasında kullanılmaktadır.

Bazal Metabolizma Hızı Düşükse Ne Olur?

Bazal metabolizma hızının düşük olması, diyet yaparken kilo vermeyi zorlaştırır. Bunun yanında kilo almanıza sebep olabilir. Diyet uygulansa dahi yavaş kilo verilmesine ve daha hızlı kilo kazanımına veya kiloyu korumakta güçlük yaşanmasına sebep olur.

Bazal Metabolizma Hızı Nasıl Hesaplanır?

Birtakım matematiksel formüller bulunmaktadır. Ancak matematiksel formüller birer tahmindir ve spesifik sonuçlar vermemektedir. Altın standart, klinik çalışmalarla kanıtlanmış metabolizma analizatörü cihazları yardımıyla bireyin vücudundan direkt sonuç alınan yöntemlerdir. Bu cihazlar hastane ve klinik ortamlarında basit, hızlı, etkili sonuç verenler ve üniversitelerde daha kapsamlı kullanılan cihazlar olarak çeşitlilik göstermektedir.

Bazal Metabolizma Ölçümü Nasıl Yapılır?

Ölçüm öncesi birey sırtüstü uzanıp dinlenir, sakin olması önemlidir. Kalp atışları yavaşlar, vücut dinlenme durumuna geçer. Bireyin yüzüne bir çeşit maske takılır ve birey 15-20 dakika boyunca bu maske içine nefes alıp verir. Cihaz, oksijen kapasitesini ölçerek, dinlenme metabolizma hızını tespit eder. Bu ölçüm, solunum metodu ile yapıldığı için akciğer hastalığı tanısı olanlarda doğru sonuç vermeyebilir.

Ölçüm Öncesi Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?

• 12 saat açlık ve 3 saatlik susuzlukla gelinmelidir.
• Gelirken sıkı olmayan rahat kıyafetler tercih edilmelidir.
• Ölçümden 1 gün önce ve ölçüm günü yoğun fiziksel aktiviteden ve vücudu yormaktan kaçınılmalıdır.
• Ölçüm öncesi çay, kahve, asitli içecekler tüketilmemelidir.

Uzm. Dyt. Şeyda Aydın Yaşar

Bayındır İçerenköy Hastanesi Beslenme ve Diyetetik Uzmanı