Alerjik Rinit Nedir? Alerjik Rinit Tedavisi

Hapşırma, burun akıntısı, burun tıkanıklığı, gözlerde sulanma gibi belirtilerle ortaya çıkan alerjik rinitte, yakınmalar bazı kişilerde tüm yıl boyunca olurken bazı hastalarda ise özellikle bahar aylarında artış  gösterir. Alerji, sıklıkla antijenlere karşı gelişen vücudun bağışıklık sisteminin  istenmeyen bir cevabıdır. Tüm yıl boyunca veya yıl içinde belli bir dönemde (mevsimsel) kişinin alerjen ile temasta bulunması alerjik şikayetlerin ortaya çıkmasına neden olur. Ev tozu akarları, küfler hayvan alerjenleri (kedi, köpek, kemirgenler, kuşlar), gıdalar tüm yıl boyunca alerjik şikayetlere neden olurken; ağaç, ot, çimen, çiçek polenleri yıl içinde belli dönemlerde alerjiyi tetiklemektedirler. Bazı küfler yılın belli bir döneminde sporlarını saldıkları için mevsimsel alerjiye neden olmaktadırlar.

Alerjik rinit, alerjik hastalıklar içinde en sık karşılaşılan ve burnu etkileyen  hastalıktır. Ailesel öykü önemlidir. Atopik dermatit, alerjik astım, alerjik rinokonjunktivit ile birliktelik gösterebilir. Sinüzit, faranjit, orta kulak iltihabı, burun polipleri gibi kronik hastalıkları tetikleyebilir. Kişisel öyküde alerjiyi tetikleyecek etkenler araştırılmalıdır. Teknolojik ve endüstriyel gelişim ile birlikte çevresel faktörlerin neden olduğu alerjenler, alerjik rinit görülme sıklığını arttırmıştır. Özellikle ofis ortamı gibi kapalı alanlarda çalışanlarda son yıllarda alerjik hastalıklar daha sık  gözlenmektedir. Ofis ortamında bulunan halılar, klimalar, bilgisayarlar, bitkiler, kağıt ürünler, kimyasal  ajanlar  alerjiyi tetiklemektedir.

Kan ve cilt testleri
Alerjik rinit kontrolünde en ideal ve basit yaklaşım etkenden uzaklaşmaktır. Bunun için hızlı sonuç alınabilen  kan ve cilt testlerinin yapılması ile alerjenin belirlenmesi  önemlidir. Ev ortamında koruyucu önlemler alınabilirken dış ortamda bu koşullar sağlanamamaktadır. Özellikle hava kaynaklı alerjenlerden korunmak pek mümkün değildir.Kapalı ortamlarda kullanılan havalandırma sistemleri alerjenin uzaklaştırılmasında özellikle polen mevsiminde etkilidir. HEPA filtreler  kullanılması çoğu havalandırma sistemindeki cam elyaf filtrelerden çok daha etkilir. Bu nedenle havalandırma sisitemlerinde yılda iki kez filtrelerin değiştirilmesi önerilmektedir. Polenlerin havadaki yoğunluğunun arttığı sabah saatlerinde ve güneşin yükselip hava ısınırken iç mekanda oturmak etkili  olacaktır.

Küfler, polenlerin aksine tüm yıl boyunca hem iç hem dış mekanda  mevcuttur. Daha büyük boyutlarda olmaları nedeni ile havalandırma sistemlerindeki filtreler ile uzaklaştırılamamaktadır. Küflerin havadaki en yüksek düzeyi güneş batıp hava sıcaklığının düştüğü akşam saatleridir. Çürümüş bitkiler küf gelişimini arttırır.  Bu nedenle bitkilerin bulunduğu kapalı alanlarda ya da bahçeli mekanlarda bulunmak alerjik reaksiyonları arttırabilir. Kuş kafesleri, yıpranmış kağıtlar, iyi havalanmayan ayakkabılar küf gelişmesi yönünden riskli kaynaklardır. Dolap içlerinde küf oluşumunu önlemenin basit yolu her zaman yanan bir ışık bırakmaktır. Ev tozunun alerjen yükü en çok yaşı ile ilişkili olup toz eskidikçe daha alerjenik olur. Sonbahar alerjenik tozun en çok görüldüğü mevsimdir. Sıklığı yükseklik ile ters orantılıdır. Nem ve ılık ortam ev tozu akar popülasyonunu arttırır. Özel HEPA vakum filtresi içeren elektrik süpürgeleri, akarisid ve akar temizleyici ürünler, 100°C üzerindeki derecelerde çamaşırların yıkanması, halılardan ve perdelerden kaçınılması, toz tutan objelerin ortamdan kaldırılması önerilmektedir.

Medikal tedavi
Alerjik rinit için koruyucu önlemler dışında medikal tedaviler uygulanmaktadır. Medikal tedavi hastalığı sonlandırmaz, sadece şikayetleri gerileterek alerjik ataklar sırasında kişiyi rahatlatır. Özellikle polen mevsimi öncesinde mevsimsel alerjik rinit tedavisi başlanması kişinin sosyal yaşamını olumlu etkilemektedir. Alerjik rinit tedavisinde en etkili tedavi yöntemi immunoterapidir. Hassas olunan alerjenlerin giderek artan dozlarda kontrollü bir şekilde hastaya uygulanarak duyarsızlaştırma oluşturulmasıdır. Halk arasında sıklıkla iğne tedavisi olarak da bilinen bu yöntemin hasta tarafından sürekliliğini sağlamak zordur. Kliniğimizde ev tozu akarları için ağızdan damla şeklinde ve polenler için tablet şeklinde immunoterapi tedavisi uygulanmaktadır.

Bu şekilde yaptığımız immunoterapilerde hastanın uyumunun daha kolay olduğunu ve tedaviyi tamamladığını gözlemledik. Atopik dermatit ve diğer dermatolojik hastalıklarda immunsupresif etkilerinden faydalanılan UV ışınları alerjik rinitte buruna uygulanmış ve etkili olduğu gözlenmiştir. UV-B (5%), UV-A (25%) ve görülen ışık (70%) oranında burundan Rhinolight adı verilen cihaz ile uygulanmaktadır. Ayrıca alerjik rinit sonucu oluşan sinüzit, burun etinde büyüme, burun poliplerinde cerrahi tedavi uygulanmaktadır. Alerjik rinit hayat kalitesini negatif yönde etkileyen, iş ve sosyal yaşamı zorlaştıran bir hastalıktır. Erken dönemde tanının konulması, alerjenin belirlenmesi, koruyucu önlemlerin alınması ve tedavinin başlanması geç dönemde oluşabilecek kronik hastalıkları engellemektedir.