Alerji Nedir? Alerji Belirtileri ve Alerji Çeşitleri

Yaşam kalitesine büyük darbe vuran, kimi zaman hayati tehlikeye varan reaksiyonlara neden olabilen alerji pek çok farklı etkenle tetiklenebiliyor.  Kiminde yumurta ve fıstık, kiminde ise polen ya da evdeki tozlar alerjiyi ortaya çıkarabiliyor. Bazen deri alerjisi, bazende besin alerjisi olarak kendini gösteriyor.

Alerji, normal kişilerin reaksiyon göstermediği zararsız maddelere karşı duyarlı olan bireylerde görülen bir reaksiyondur. Bu maddeler ‘alerjen’ olarak tanımlanırlar. Alerjiler mevsimsel olabilir (örneğin bahar aylarında), ya da yıl boyu sürebilir. Ana alerjenleri çayır poleni, ev tozu akarı, hayvan kılları, küf mantarı, arı venomu ve bazı gıda alerjenleri olarak sıralamak mümkündür. En sık alerji yapan gıdalar ise yumurta, kuruyemiş ve baklagillerdir.

Alerjik olduğunuz bir madde ile karşılaştığınız zaman immun sistem onu tehlikeli görerek histamin adı verilen kimyasal ajanı salıyor. Bu histamin deride döküntü, baş ağrısı, hapşırma, burun akıntısı, deride şişme, bulantı ve diareye neden oluyor. En tehlikeli reaksiyon ise ‘anafilaksi’ adını verdiğimiz reaksiyondur. Aniden başlayıp ölüme neden olabilir.

Herkesin alerjisi farklıdır
Eğer alerjen soluduğunuz bir şey ise gözleriniz, burun ve solunum sisteminiz etkilenir. Alerjen yediğiniz bir madde ise ağız, mide ve bağırsaklarda reaksiyon oluşur. Böyle durumlarda, allerji uzmanı yakınma ve öykünüzü değerlendirir. Sonrasında kan ve deri testi uygulayarak, neye alerjiniz olduğunu bulur. Korunma, ilaç tedavisi, gerektiğinde immunoterapi uygulayarak rahatlama sağlar.

Alerjiler besin, deri, ilaç ve bahar alerjisi olarak sınıflandırılabilir. Hepsinin alerjen etkenleri, kişileri etkileyiş biçimleri ve tedavi yaklaşımları farklıdır.

Çocuklara yumurta ve fıstık yedirirken dikkat!
Besin alerjisi, çocukların yaklaşık yüzde 5’ini, erişkinlerin yüzde 3’ünü etkileyebilir. Besin alerjisi hafiften ağıra doğru giden bir yelpazede kişilerde reaksiyona neden olabilir. Tüm reaksiyonların yüzde 90’ının oluşumunda genellikle şu gıdalar sorumludur: Yumurta, süt, fıstık, balık, karides, buğday ve soya. Çocuklarda en çok süt, yumurta ve fıstık alerji yapabilmektedir. Besin alerjisinde en etkili tedavi gıdadan uzak durmaktır.

Dayanılmaz kaşıntının nedeni alerji olabilir
Deri alerjileri, atopik dermatit (egzama), ürtiker ve anjiyoödem olarak sınıflandırılabilir. Atopik dermatit, egzamanın en sık görülen formudur. Kuru kaşıntıya ve kırmızı deri lezyonlarına neden olur. Alerjenler, toz akarı, hayvan kılları, sabun, deterjan, losyonlar, kuru kış havası egzamayı tetikleyebilir. Alerji uzmanı, egzamanın olası tetikleyicilerini ortaya koyar, yakınmaları azaltıcı, kaşınmayı engelleyici tedbirler alır. Ürtiker, deri üzerinde kırmızı kabarıklıklardır. Bazı gıdalar, ilaçlar, arı sokması, soğuk sıcak güneş maruziyeti, lateks, kan transfüzyonu, bakteri enfeksiyonu ve viral enfeksiyonlar tetikleyebilir. Bilinen tetikleyicilerden uzak durmak esastır. Anjiyoödem, daha derin cilt tabakalarının ödemidir. Göz, ağız, dil, el ayak ve boğazda şişme ile soluk almada güçlük şeklinde kendini belli eder. Tedavisinde en sık kullanılan ilaç seçeneği antihistaminiklerdir.

İlaç alerjisi kolyenizi yanınızda taşıyın
İlaç alerjisi, ilaçla ilk karşılaşıldığında reaksiyon oluşturmaz. Organizma, bu ilaca karşı antikor oluşturur. İlacın ikinci kez alınışında immun sistem uyarılır ve bu ilaç yabancı olarak değerlendirilip, histamin ve bazı maddeler açığa çıkar. Bunun sonucunda; deri döküntüsü ve ürtiker, kaşıntı, hırıltılı solunum, şişme, kusma, baş dönmesi ve anafilaksi ortaya çıkar. Hastanın öyküsünün alınması ve fizik muayenenin değerlendirilmesinin ardından, alerji uzmanı, deri testi veya kan tahlilleri isteyebilir. İlaç alerjilerinden şüphe ediliyorsa, ilaç deri testleri ve provokasyon testi uygulanabilir. Alerji doktoru, mevcut ilaç dışında potansiyel tehlikesi olan ilaçları gözden geçirir, yakınmaları oluşturan ilaçların alternatiflerini ortaya koyar, alerjiyi gösteren kolye, bileklik veya cüzdanınızda belgenizi bulundurmanızı önerir.

Prof. Dr. Yavuz Selim Demirel
Bayındır Kavaklıdere Hastanesi Göğüs Hastalıkları, İmmunoloji ve Alerjik Hastalıklar Uzmanı