Yanık Nedir? Yanık Dereceleri Nelerdir?

Deri vücudumuzun en ağır organıdır. Vücudumuzu zırh gibi sararak mikroorganizmalar, ultraviyole ışık, mekanik hasar gibi dış etkilerden korur. Vucudun ısı düzenlemesini sağlar. Vücuddaki sıvı kaybını önler ve sıvı dengesinin sağlanması fonksiyonunu görür. Dehidratasyon denilen sıvı kaybından korur. Derinin yapısındaki sinirler sayesinde sıcaklığın, soğukluğun, basıncın, dokunma duyusunun, ağrının hissedilmesini sağlar. Çevre ile temas ve iletişim kurmamıza aracı olur. Hareket etmemizi sağlar. Vücut için çok önemli bir vitamin olan D vitaminini üretir. Toksik maddelerin ter ile atılmasını sağlar. Deri bir çok fonksiyon gören çok önemli bir organımızdır. 

Yanık nedir?

Yanık, derinin sıcak (alev, buhar), soğuk,  elektrik, radyasyon, sürtünme  veya  kimyasal  ajanlara  maruz  kalarak hasara uğramasıdır. Yanık, önemli bariyer olan derinin hasar görmesi sonucunda vücudun   ısı  ve  sıvı  dengesinin bozulmasına, enfeksiyonların oluşmasına neden olur. Yukarıda sayılan fonksiyonlarda bozulmalar vücud dengesinde ciddi bozulmalara neden olarak kolaylıkla hayatı tehdit edecek durumlar yaratabilir. 

Yanık dereceleri nelerdir?

Yanıklar deri tabakaların tutulum derinliğine göre derecelendirilir. Yanığın şiddeti yanığın derecesine ve vücuttaki yanık tutulum alanına göre değişmektedir. Bunun yanı sıra kişide var olan kronik hastalıklar yanığın şiddetini ve yanık sonucunda oluşacak durumları etkilemektedir.

• Birinci derece yanıklarda, sadece derinin en üst tabakası olan epidermis etkilenir. Bu yanıklar kızarıklık ve ağrı ile karakterizedir. Bu tip yanıklarda ödem ve su dolu kabarcık mevcut değildir. Basit güneş yanıkları bu yanıklara örnektir
• İkinci derece yanıklarda, üst deri ve orta deri (epidermis ve dermis) etkilenir. Deride ödem ve su dolu kabarcıklar mevcuttur. Bu tip yanıklar ağrılıdırlar. İkinci derece hafif yanıklar enfeksiyon kapmadıkları süre 10-14 gün içerisinde iyileşirler.
• Üçüncü derece yanıklar, derinin tüm katlarını tutan yanıklardır. Deri fonksiyon görmediği için mineral bozuklukları ve ileri derecede enfeksiyonlar görülebilir. Derinin hepsi yandığı için ağrıyı hissetmemizi sağlayan algılayıcılarda yanar bu nedenle bu tip yanıklar ağrılı değildir.
• Dördüncü derece yanıklarda, tüm deri ile beraber altındaki kas dokusu da yanmaktadır. Bu tip yanıklar genellikle siyah renklidir ve çok ağır yanıklardır. Genellikle ölümcüldür. 

Yanıklar nasıl değerlendirilir?

Yanıkların ciddi olup olmadığının değerlendirilmesi önemlidir. Eğer yanıklar:

• Derinse,
• Derinin kuru ve kösele görünümüne dönmesine neden olmuşsa,
• Yanma sonrasında siyahlaşma ya da beyazlaşma gibi renk değişiklikleri varsa,
• Çapı 8 santimetreden büyükse veya eller, ayaklar, yüz, kasık, kalça veya büyük bir eklemi kaplıyorsa, bu tip yanıklar ciddi yanık olarak değerlendirilir ve tedavi için yanık merkezi olan bir sağlık teşekkülüne başvurulmalıdır.

Yanıklarda ilk yardım

• İlk önce yanma işlemi durdurulmalıdır. Isı kaynağından uzaklaşılmalıdır, yanan kişi ısı kaynağından uzaklaştırılmalıdır. Elbiseler tutuşmuşsa sırasıyla; DUR, YAT ve YUVARLAN yöntemiyle kıyafetlerdeki alevler söndürülmelidir.
• Yanan giysiler çıkarılmalıdır. Yanık yerdeki yüzük, küpe gibi takılar çıkarılmalıdır. Eğer kıyafetler cilde yapışmışsa bölge soğutulmalıdır. Eğer cilt zarar görmeyecekse sağlam cildi korumak için yanık ve soğutulmuş kıyafet bölgeden uzaklaştırılmalıdır.
• Yanık veya haşlanmış bölge olabildiğince çabuk soğutulmalıdır. Yanık yeri en az 20 dakika veya ağrı rahatlayana kadar akan soğuk suyun altında tutun. Eğer soğuk su bulamıyorsanız soğuk süt ya da soğuk başka maddeler kullanabilirsiniz.
• Yanık yeteri kadar soğutulduğunda yanık yerini yanık yerin şişeceği ihtimalini de düşünerek streç film ile gevşek  bir şekilde sarın. Yanık yer ayak veya elinizdeyse temiz plastik bir torbayı yanık yerin kapatılması için kullanabilirsiniz. Yanık yerin üzerine buz, krem ​​veya jel uygulamayın. Yoğurt, diş macunu gibi ürünleri kesinlikle yanık üzerine sürmeyin. Bu tip uygulamalar yanıktaki hasarı ve enfeksiyon riskini artırmaktadır. Enfeksiyon riskini artıracağı için su dolu kabarcıkları patlatmayın.
• Yanık yeri kalp seviyesinin üzerinde tutun. Ağrınız için ağrı kesici alabilirsiniz.
• En kısa sürede en yakın sağlık merkezine başvurun.