Katarakt cerrahisinde hangi göz içi lensler kullanılır?

Katarakt, göz içindeki merceğin şeffaflığını kaybetmesidir. Bu durum görmenin bulanıklaşmasına, ışıkların saçılmasına, gözde kamaşmaya, çift görmeye, renklerin soluklaşmasına, miyopluğun artmasına, görüşün gittikçe artan oranda azalmasına ve tedavi edilmediğinde körlüğe yol açar. Ayrıca bazı katarakt çeşitlerinin tedavi edilmemesi glokoma (göz tansiyonu hastalığı) ya da üveite (gözün mikrop olmadan iltihabı) de yol açabilir.

Katarakt tedavisi

Kataraktın tek ve kesin tedavisi cerrahidir. Ameliyatla saydamlığını yitirerek görmeyi engelleyen göz merceği alınarak, yerine yapay mercek konulur. Günümüzde katarakt cerrahisi, teknolojinin bu alandaki hızlı gelişimi ile konforlu ve kısa bir ameliyat haline gelmiştir. 1949 yılında ilk defa kullanılan göz içi yapay mercekleri, teknolojinin 1990’lı yıllardan sonra hızlı ilerlemesi ile başka bir boyut kazanmıştır. Çok odaklı merceklerin de rutin kullanım alanına girmesi ile günümüzde katarakt ameliyatıyla eş zamanlı miyop, hipermetrop, astigmat ve hatta 40 yaş sonrası yakını görememe olarak bilinen presbiyopi gibi kırma kusurları da tedavi edilebilmektedir.

Hangi göz içi merceğin kullanılacağına nasıl karar verilir?

Katarakt ameliyatından önce hastanın damla damlatılarak detaylı muayenesinin ve birtakım tetkiklerin yapılması şarttır. Katarakt hastalığında zarar gören doğal göz merceği olduğundan, ameliyat sırasında bu mercek alındığında yerine mutlaka yapay mercek konulmalıdır. Bu sayede kişi iyi bir görüşe kavuşabilecektir.

Katarakt cerrahisinde kullanılan göz içi mercekler şu şekildedir:

• Tek odaklı mercekler (monofokal): Rutinde birçok hastada hâlen tek odaklı mercek uygulanmaktadır. Bu durumda hasta ameliyat sonrası genellikle bir yakın gözlük kullanır.
   
• Çok odaklı mercekler (trifokal - akıllı mercek): Yakın görme sorununu ortadan kaldırmak için tasarlanmıştır. Bu merceklerin uygulandığı hastaların çok büyük kısmı gözlüğe ihtiyaç duymadan hem uzağı hem de yakını yeterli oranda görürler. Bu hastalar çok sık olmasa da ışık saçılmaları ve karanlıkta görüş problemleri yaşayabilirler. Bu mercekler birçok kişiye uygun olsa da ileri diyabet ve yaşa bağlı sarı nokta hastalığı gibi bazı retina hastalıklarında önerilmemektedir.
   
• Astigmatı yok eden mercekler (toric): Tek odaklı ya da çok odaklı olarak iki çeşidi bulunur. Belli bir düzeyin üzerinde astigmatı olan hastaların, astigmat nedeniyle gözlük takma ihtiyacı olmaması için bu mercekler önerilmektedir.
   
• Yeni nesil mercekler (EDOF - extended depth of focus): EDOF mercekler akıllı mercekler gibi hem uzak hem de yakın görmeyi sağlayan merceklerdir. Ayrıca akıllı merceğin uygun olmadığı bazı retina hastalığı bulunan kişilerde de uygulanabilmektedir. Akıllı mercekte yaşanabilen ışık saçılması, kontrast kaybı ve gece görüş sıkıntıları gibi sorunlar bu lenslerde pek yaşanmamaktadır.

Bu merceklerin hangisinin hastaya uygun olduğu doktorun muayenesi sonucu karar verilecek bir durumdur.

Katarakt, dünyadaki körlük sebeplerinin başında gelse de tedavisi çok başarılı bir hastalıktır. Ancak her hastalıkta olduğu gibi kataraktta da erken tanı çok önemlidir. Geç kalındığında hem ameliyat öncesinde hem ameliyatta hem de ameliyat sonrasında komplikasyon riski artmaktadır. Bu nedenle 50 yaş ve üzeri kişilerin düzenli kontrollerini her yıl mutlaka yaptırması önerilmektedir.

Uzm. Dr. Zeynep Ülker Külekçi
Bayındır İçerenköy Hastanesi ve Bayındır Levent Tıp Merkezi Göz Hastalıkları Uzmanı