Katarakt nedir? Katarakt belirtileri ve tedavi yöntemleri nelerdir?

Gözün içerisinde, ışığın retinaya odaklanmasına yardım ederek, görme fonksiyonunda önemli bir yer tutan şeffaf yapıda doğal mercek (lens) bulunur. Katarakt, saydam olan bu lensin şeffaflığını kaybederek bulanıklaşmasıdır. Bu bulanıklaşma ışığın retinaya yeteri kadar ulaşmasına engel olur ve görmeyi etkiler.

Katarakt neden olur?

Katarakt doğuştan olabileceği gibi, travma sonrasında, diyabet gibi bazı sistemik hastalıklarda, üveit gibi bazı göz hastalıklarında, göz ameliyatlarından sonra veya kortizon gibi kullanılan bazı ilaçlara bağlı olarak gelişebilir.

Ayrıca:

• Uzun süre güneş ışınlarına maruz kalınması,
• Radyasyon tedavisi,
• Sigara kullanımı,
• Alkol alımı,
• Proteinden zengin beslenme de katarakt oluşumunu hızlandırabilir.

Katarakt kimlerde görülür?

Katarakt hemen her yaş grubunda oluşabilir ancak sıklıkla 50’li yaşlarda görülmeye başlar ve yaş ilerledikçe de kataraktın görülme sıklığı artar.

Katarakt belirtileri nelerdir?

Katarakt, başlangıç döneminde pek belirti vermeyebilir. Ayrıca katarakt yavaş ilerlediği için görmedeki sorunlar birçok hasta tarafından fark edilmeyebilir. Ancak zamanla lensin bulanıklığı artar ve net görememe, görmede azalma, renklerin parlaklığını kaybetmesi ve daha soluk ve mat görünmesi, çarpık görme, çift görme gibi görme sorunları ve ışığa, parlak nesnelere bakmada zorluk oluşur.

Gece araç kullanırken net görememe, karşıdan gelen araç ışığının saçılması, güneşli günlerde görmenin bozulması gibi şikayetler oluşur. Gözlükler yetersiz gelir, görme bozulur ve gözlük numaraları sık olarak değişir ancak yeni gözlük almak da çözüm olmaz ve görme yeterli miktarda artırılamaz.

Bazı katarakt tiplerinde hastalar, yakını gözlüksüz daha iyi görebilirler. İleri dönemde şeffaf olan lens giderek renk değiştirir, koyu kahverengi olabilir, beyazlaşabilir. Bu durum dışarıdan bakıldığında da kolayca fark edilebilir.

Katarakt nasıl tedavi edilir?

Katarakt oluştuktan sonra tek tedavi yöntemi ameliyattır. Katarakt ilaçla veya diyetle tedavi edilemez. Bulanıklaşan lens, ameliyatla alınır ve bunun yerine yapay bir mercek yerleştirilir.

Doğru mercek seçimi ve uygulanması katarakt ameliyatının en önemli aşamasıdır. Hastanın isteği de dikkate alınarak, muayene sonrasında gözün durumuna ve uygunluğuna bağlı olarak tek odaklı veya uzak, ara mesafe ve/veya yakını görmesini sağlayabilecek çok odaklı, uzamış odak derinliği (EDOF) sağlayan göz içi lenslerinden birisinin yerleştirilmesine karar verilir.

Günümüzde modern cihazlar ve gelişen cerrahi teknikler sayesinde katarakt cerrahisi kolay ve hızlı bir şekilde yapılabilmektedir. Katarakt ameliyatında komplikasyon gelişme riski oldukça azalmıştır. Başlangıç katarakt döneminde şikayetler azsa ve hastanın yaşam kalitesi etkilenmiyorsa beklenebilir. Ancak katarakt ilerlerse, görmeden farklı olarak göz içi basıncı artışı, katarakt sertliğinde artış, lensin yerinde durmasına yardımcı olan bağlarda zayıflama varsa ameliyat zorluğu artar ve başarı şansı azalabilir. Eğer daha da beklenir ve ameliyat olunmazsa görme kaybı artmaya devam eder ve son aşamada körlük oluşur.

Katarakt ameliyatı nasıl yapılır?

Katarakt ameliyatı genellikle damlayla, lokal anestezi ile yapılır. Çocuklarda ve bazı özel durumlarda erişkin hastalarda genel anestezi tercih edilebilir. Katarakt ameliyatı çok kolaymış gibi anlatılsa da gözün en önemli ameliyatlarından birisidir ve bazı önemli riskleri vardır. Çok nadir de olsa görme kaybı olasıdır. Bu nedenle ameliyatı tecrübeli bir hekimin gerçekleştiresi çok önemlidir.

Katarakt ameliyatı ne kadar sürer?

Katarakt ameliyatı, kataraktın türüne ve gözün durumuna bağlı olarak değişmekle birlikte genellikle 15-20 dakika sürer.

Katarakt ameliyatı sonrasında iyileşme ne kadar süre sonra gerçekleşir?

Katarakt ameliyatı sonrasında genellikle hastanede yatmaya gerek kalmaz ve hasta sıklıkla ameliyattan 1-2 saat sonra taburcu edilir. Katarakt ameliyatından sonra birkaç gün gözde ağrı, hassasiyet, batma ve görme bulanıklığı olabilir. Hasta normal hayatına ise birkaç gün sonra dönebilir. Ancak gözün tam olarak iyileşmesi 4 haftayı bulmaktadır.

Katarakt ameliyatından sonra nelere dikkat edilmelidir?

Katarakt ameliyatından sonra:

• Hekim tarafından verilen göz damlaları düzenli olarak kullanılmalıdır.
• Kontroller ihmal edilmemelidir.
• Ağır şeyler kaldırılmamalıdır.
• Göz, travmalara karşı korunmalı ve göze baskı oluşturacak durumlardan sakınılmalıdır.
• Enfeksiyon oluşmasına yol açacak davranışlardan kaçınılmalıdır.

Katarakt tedavi edildikten sonra tekrarlar mı?

Katarakt, ameliyattan sonra tekrarlamaz ancak merceğin içine yerleştirildiği kesede zamanla bulanıklaşma gelişebilir. Bu duruma arka kapsül opaklaşması (ikincil katarakt) adı verilir ve görmenin yeniden artırılabilmesi için opaklaşan kapsül bölgesi lazer yardımıyla açılır ve görme bir gün sonra artar.

Kataraktı önlemek için nelere dikkat edilmelidir?

Katarakt gelişmesinden korunmak tam olarak mümkün olmasa da oluşumu geciktirilebilir.

• Güneş ışığından korunmak,
• Yeşil sebze ve deniz ürünleri ile sağlıklı ve dengeli beslenmek,
• Şeker hastalığını kontrol altında tutmak,
• Sigara içmemek kataraktın oluşma sürecini uzatabilir.

Düzenli olarak göz hastalıkları uzmanına başvurarak muayene olmak; görme azlığının olup olmadığının değerlendirilmesi ve bunun katarakta bağlı olup olmadığının anlaşılması açısından önemlidir.

Prof. Dr. Tamer Takmaz
Bayındır Söğütözü Hastanesi Göz Hastalıkları Bölüm Başkanı