Hamilelik Bulantılarını Önlemenin 5 Yolu

Hamilelik bulantısı, gebeliklerin %90'ında hafiften şiddetliye kadar uzanan bir yelpazede görülür.

Hamilelikte bulantı neden olur?

Hamilelik bulantısına gebelik sırasında artan hormonların yol açtığı düşünülmektedir. Bunların başında gelen de tanım olarak gebeliğe özgü kabul edilen beta HCG hormonudur. Nitekim, tekil gebeliklere göre çoğul gebelikler ve molar gebelik adı verilen patolojik bir durumda ,bu hormon normalden çok daha fazla artış gösterir ve bu hastalarda bulantı ve kusma çok daha şiddetlidir. Ayrıca gebelik bulantısının en şiddetli olduğu ilk 3 aylık dönemde, beta HCG hormonu da keskin bir şekilde yükselmekte daha sonra plato yapmakta ve son aylarda da nisbeten daha düşük seyretmektedir.

Gebelikte artan diğer hormonlar, östrojen ve progesterondur. Bu hormonların sindirim sistemi hareketliliğini azalttığı ve buna bağlı olarak midenin boşaltım zamanını uzatarak bulantıya yol açtığı bilinmektedir. Hamilenin, gebelikten önce var olan sindirim sistemi hastalığı veya genetik olarak yatkınlığı da bulantıyı artırabilir.

Hamilelikte kusma, kilo kaybına neden olur mu?

Şiddetli, bulantı ve kusma neticesinde herhangi bir sıvı ya da gıdanın alınamadığı durumlarda, hastanın vücut ağırlığının %5 ve daha üzerinde kilo kaybetmesi söz konusu olabilir. Bu nedenle amacımız günde 3 ve daha çok kez kusması olan ve üst üste en az 2 gün bu yakınmaları azalmayan hastaları, durum daha kötüye gitmeden hastanede hemen damardan sıvı ve diğer gerekli ihtiyaçlarını tamamlayarak kısır döngüyü kırmak ve genel durumlarını düzeltmek olmalıdır.

Hamilelik bulantılarını önlemenin yolları nelerdir?

Bugüne kadar modern tıp pek çok hastalığa çare bulacak tedaviler geliştirebilmiştir. Ancak hamilelik bulantısı için tarih boyunca tam bir tedavi ne yazık ki bulunamamıştır. Yine de bulantıları azaltmak ve kusmaları önleyebilmek için çeşitli önerilerde bulunabiliriz:

• Sık öğünlerle ve az miktarlarda çoğunluğu kuru olmak üzere gıda alınması,
• Aç karnına su içilmesi, bulantıyı direkt olarak tetiklediğinden dolayı uzak durulması,
• Koku hassasiyeti gelişen gebelerin, yaşam tarzlarını mümkün oldukça bu kokulardan uzak kalacak şekilde düzenlemesi,
• Çalışan gebelerin stres yaratabilecek iş ortamından uzaklaşması,
• Çalışsın ya da çalışmasın, bulantı ve kusma yakınması olan hamilelerin hava değişikliği için bulundukları şehirden başka bir şehre ya da yakınlarının yanına gitmesinin de oldukça yararlı olduğu görülmüştür.

Çeşitli derecede etkinliğe sahip ve gebelikte kullanılabilecek bulantı kesici ilaçları, vitaminleri ve destekleyici sıvı tedavilerini de doğal olarak kullanmaktayız. Bunlar, kimi hamilelerde çok düşük dozlarda etkili olabildiği gibi kimilerinde ise yüksek dozların bile etkisi sınırlı kalabilmektedir.

Hamilelik bulantıları ne zaman biter?

Hamilelik bulantıları tipik olarak, gebeliğin 5-6. haftasında başlar, 9. haftada zirveye ulaşır ve ardından genellikle 16-20. haftalarda biter. Ancak gebelerin %15-20'sinde ikinci üç aylık dönemde de devam ettiği hatta %5'inde doğuma kadar sürdüğü de bilinmektedir.

Hiperemezis gravidarum nedir? 

Hiperemezis gravidarum, gebelik bulantı ve kusmalarının çok şiddetli olması halidir. İleri derecede sıvı ve tuz kaybına bağlı olarak hastanın genel durumunun bozuk olması, yorgun ve bitkin olması ve belirgin kilo kaybı ile kendini gösterir. Gerekli kaloriyi alamayan vücudun, metabolik ihtiyaçlarını karşılamak amacı ile depoladığı besinleri yakması neticesinde hastanın idrarında keton bulunması tanı koydurucudur. Ayrıca kanda, tuz dengesinin bozulduğunu gösterir sodyum, potasyum gibi elektrolit seviyelerinin normalin dışı değerlere ulaşması, tiroid ve karaciğer fonksiyonlarının bozulmasının işaretleri olan hormon ve enzim değerlerindeki değişimler de tanıda yardımcıdır.

Hiperemezis gravidarum nasıl tedavi edilir?

Hiperemezis gravidarum tedavisi için gebe hastaneye yatırılır ve damar yolu vasıtası ile eksik olan sıvı, kalori ve tuz ihtiyacı karşılanırken bir yandan da bulantıyı ve kusmayı azaltabilecek/önleyebilecek diğer ilaçlar verilir.

Uzm. Dr. Levent Alaybeyoğlu
Bayındır Söğütözü Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı