Batı nil virüsü hakkında bilmeniz gerekenler

Batı Nil Virüsü Nedir?

Batı Nil Virüsü (BNV), insanlarda Batı Nil Ateşi adı verilen bir hastalığa, nadiren de nörolojik hastalığa ve ölüme neden olabilen viral bir etkendir. İnsanlara ve diğer memelilere en yaygın olarak virüsü taşıyan sivrisineklerin ısırmasıyla bulaşır. İnsan vakalarının çoğu sivrisineklerin yoğun olduğu Haziran-Eylül ayları arasında görülür.

Virüsün Doğadaki Döngüsü ve Bulaşma Yolları

Batı Nil Virüsü doğada kuşlar ve sivrisinekler arasında bulaşma döngüsü gösterir ve kuş türlerinin çoğunda mevcuttur. Virüsü taşıyan kuşlardan önemli bir kısmı hastalanmaz, ancak bazıları, özellikle kargalar ve alakargalar hastalanır ve ölür. Bu nedenle bu tür kuşların toplu ölümleri o bölgede hastalığın yoğunluğunu gösterebilir. Diğer bir önemli gösterge atların enfeksiyonu ve enfeksiyona bağlı ölümlerdir. At vakalarının görülmesi, bir bölgede Batı Nil virüsünün bulaştığının iyi bir göstergesi kabul edilmektedir.

İnsanlara Bulaşma Yolları

• En sık olarak etkeni taşıyan sivrisineklerin ısırmasıyla,
• Kan ve organ nakliyle,
• Hamilelik veya emzirme sırasında anneden bebeğe bulaşabilir.

Bulaşmanın Olmadığı Durumlar

• Tokalaşma, sarılma gibi sosyal temas yoluyla kişiden kişiye bulaşmaz.
• Öksürme, hapşırma veya öpüşme yoluyla da bulaşma gösterilmemiştir.
• Standart önlemlerin alınması durumunda hastanede sağlık çalışanlarına bulaşma olmaz.
• Canlı veya ölü hayvana temasla insana bulaşmadığı kabul edilir. Buna rağmen ölü hayvanlara eldiven giyilmeden temas edilmemelidir.

Hastalığın Belirtileri

1. Belirtisiz Tablo: Virüs bulaşanların %80’i gibi önemli bir kısmında herhangi bir belirti veya bulgu ortaya çıkmaz.
    
2. Batı Nil Ateşi: Enfekte kişilerin %20’sinde ise ateş, baş ağrısı, vücut ağrısı, bulantı, kusma ve daha az olarak da ciltte döküntü ile karakterize Batı Nil Ateşi olarak adlandırılan hafif seyirli bir hastalık tablosu ortaya çıkar. Bu belirtiler genelde birkaç gün sürer, nadiren birkaç haftaya kadar uzayabilir. Tipik ateş ve kas ağrısı (miyalji) olan çoğu kişi tamamen iyileşir, ancak yorgunluk ve güçsüzlük haftalarca veya aylarca sürebilir.
    
3. Şiddetli Hastalık: Hastaların %0,5-1’i gibi çok az bir kısmında santral sinir sistemini etkileyen ağır hastalık tablosu gelişebilir. Ensefalit (beyin iltihabı), menenjit (beyin zarlarının enfeksiyonu) veya gevşek felçle (çocuk felcine benzer bir tablo) karakterize ciddi merkezi sinir sistemi hastalıklarına neden olabilir. Bu durumlarda; baş ağrısı, yüksek ateş, ense sertliği, şuur kaybı, koma, titreme, nöbet, kas zayıflığı veya kas felçlerini içeren belirti ve bulgular ortaya çıkabilir. Şiddetli hastalıktan iyileşme birkaç hafta veya ay sürebilir. Merkezi sinir sistemini etkileyen ciddi bir hastalığa yakalanan her 10 kişiden 1’i hayatını kaybetmektedir. Batı Nil virüsü ensefaliti veya akut gevşek felçten iyileşen hastalarda genellikle kalıcı nörolojik hasarlar bulunabilir.

Şiddetli Hastalık Gelişme Açısından Risk Faktörleri

Şiddetli hastalık her yaşta görülebilir ancak bazı durumlarda ağır hastalık gelişme olasılığı daha yüksektir. Bunlar;

1. İleri yaş (>50 yaş)
2. Kanser hastaları
3. Diyabet
4. Hipertansiyon
5. Böbrek yetmezliği
6. Organ nakli alıcıları
    

Tanı Süreci

Batı Nil Virüsü taşıyabilen sivrisineklere olası maruz kalma öyküsü olan ve yukarıda bahsedilen belirtileri olan hastalarda kan veya omurilik sıvısında virüse karşı gelişen antikorların veya virüsün saptanmasıyla tanı konulur.

Tedavi Süreci

Hastalığın özel bir tedavisi yoktur, sadece destekleyici bakım uygulanır.

Korunma

Hastalıktan korunmada etkili bir aşı henüz geliştirilmemiştir. Korunmada temel prensip kişisel koruyucu önlemlerdir. Kişisel koruyucu önlemler şunları içerir:

• Sivrisinek ağlarının kullanılması
• Perdeli veya klimalı odalarda uyumak
• Vücudun büyük bölümünü örten giysiler giymek
• Sivrisinek kovucu kullanmak

Prof. Dr. Ali Acar
Bayındır Söğütözü Hastanesi, Bayındır Kavaklıdere Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Bölüm Başkanı