Antikor Testi Nedir? Antikor Testi Nasıl Yapılır?

COVID-19 pandemisinin devam ettiği bu günlerde, salgına uygun yanıtların belirlenip yönlendirilmesi için, yüksek güvenilirliğe, hassasiyete ve özgüllüğe sahip tanı testlerinin gerekliliği tüm bilim camiası tarafından önemle vurgulanmaktadır. Yeni tip coronavirüs ile kimlerin karşılaştığını tespit etmek için test yapmak, küresel pandemiyi yavaşlatmanın en önemli unsurlarından biri haline gelmiştir.

SARS-CoV-2 vakalarının yüzde 80’inde hafif hastalık tablosu ya da asemptomatik taşıyıcılık görülmektedir. Bu nedenle sessiz enfeksiyonları tanımlama, hasta bağışıklık yanıtını değerlendirme, hastalığın ilerlemesini daha iyi tahmin etme, virüsün bulaşma şekillerini anlayabilme noktasında  ve plazma tedavisinin uygulanması için donör tespit edilmesinde testler büyük önem taşımaktadır.

Dünya Sağlık Örgütü CEO'su Tedros Ghebreyesus da, “Gözleri bağlı bir ateşle savaşamazsınız ve kimin enfekte olduğunu bilmiyorsak bu salgını durduramayız. Tüm ülkeler için basit bir mesajımız var; test, test, test” sözleri ile testlerin önemini bir kez daha vurgulamıştır.

COVID-19’un tespiti için laboratuvarlarda kullanılan test çeşitleri nelerdir?

SARS-CoV-2 virüsünün neden olduğu COVID-19 tanısı, direkt olarak virüsü saptamaya yönelik olarak yapılabildiği gibi, konak organizmanın virüse karşı oluşturduğu spesifik antikorların gösterilmesi ile de yapılabilir. Bu doğrultuda laboratuvarlarda kullanılan iki test kategorisi vardır. Bunlar:

• Virüsün kendisini (viral ribonükleik asit [RNA]) tespit eden testler,
• Konakçının virüse verdiği yanıtı (serolojik antikorlar) tespit eden testler.

PCR testi nedir?

Virüsün tespiti, genellikle bir polimeraz zincir reaksiyonu (PCR) kullanılarak nükleik asit amplifikasyonu yoluyla viral RNA'yı saptanması ile sağlanmaktadır. En sık test edilen örnek tipleri burun ve boğazdan alınan sürüntülerdir. Bu testler akut hastalık tanısı için altın standarttır.

Antikor nedir?

Antikorlar, bağışıklık sisteminin tehditleri tanımlamasına ve ortadan kaldırmasına yardımcı olan proteinlerdir. Ayrıca vücudun gelecekteki enfeksiyonları aynı tehditten korumasına yardımcı olmaktadır. Serolojik testler, kişinin SARS-CoV-2 virüsüne karşı yanıt olarak oluşturduğu proteinleri tespit etmektedir.

SARS-CoV-2 virüsüne bağlı enfeksiyonundan sonra ya da aşılamadan sonra vücudumuzda temel olarak iki antijenik yapıya karşı antikor gelişir. Bu antijenik yapılar Spike proteini ve N proteinidir. Spike proteini virüsün hücre içine girmesinde rol alırken, N proteini virüsün hücre duvarını oluşturmaktadır. Antikorlar bu proteinleri tanıyarak SARS-CoV-2 virüsü ile savaşırlar.

Antikorlar ne kadar sürede oluşur?

Enfeksiyona karşı antikor cevabının geliştirilmesi kişiye bağlıdır ve zaman almaktadır. COVID-19 pandemisi ile ilgili çalışmalar hastaların çoğunun virüse maruz kaldıktan sonra ortalama 7-11 gün içinde antikorları oluşturduğunu göstermekle birlikte, bazı hastalarda daha erken antikor geliştirebileceği görülmüştür. IgM için semptom başlangıcından sonraki 5 gün, IgG için ise 5‑7 gün gibi bir süre içinde antikorların oluştuğu gözlemlenmiştir.

N proteinine karşı oluşan IgG antikor ölçümü geçirilmiş enfeksiyon tanısını desteklemek ve SARS-CoV-2 PCR testi negatif ancak hastalığın geç döneminde hastalık bulguları ile başvuran hastaları belirlemek için kullanmaktayız. IgG antikorunun hastalığın erken döneminde negatif sonuç vereceğini göz önünde bulundurarak yaklaşık ilk testten 7-10 gün sonra ikinci kez test yapılmasını önermekteyiz.

Korona aşısı sonrası antikor testi

Spike proteinine karşı oluşan IgG antikor ölçümü aşılanma yanıtının takibinde daha değerlidir. Kantitatif (sayısal) olarak çalışılmalıdır. Sayısal olarak değerlendirmede evrensel ölçekte geçerli üniteler kullanılmalıdır. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) Anti-SARS-CoV-2 immünoglobuline ilişkin Uluslararası Standardını (BAU/mL) kullanıma sunmuştur. Bayındır Hastaneleri Laboratuvarları olarak WHO Uluslararası Standardına eşdeğer Spike Antikor testlerini kullanmaktayız.

Yüksek-afiniteli antikorlar spesifik viral proteinleri tanıyarak ve bağlanarak virüs nötralizasyonunu sağlayabilir. Spike proteinin reseptör bağlanma bölgesi (RBD)'ne karşı gelişen antikorların  SARS-CoV-2'ye karşı daha güçlü nötralize etme kapasitesine sahip olduğu gözlemlenmiştir. COVID-19 için çok sayıda aşı geliştirilme aşamasındadır ve bunların çoğu, RBD'ye karşı bir bağışıklık tepkisi oluşturmaya odaklanmaktadır. Bayındır Hastaneleri Laboratuvarları olarak kullandığımız Anti-SARS-CoV-2 S test kitleri, Spike (S) protein reseptör bağlanma bölgesine karşı gelişen antikorların (IgG dahil) sayısal olarak tespitine dayanmaktadır.

Korona aşısından kaç gün sonra antikor oluşur?

SARS-CoV-2 Spike proteinine karşı gelişen antikorlar yeniden hastalık gelişimini engellemekte daha etkilidir. N protenine karşı oluşan antikorlar semptomların başlangıcından sonraki 3. günden itibaren, Spike proteine karşı olan antikorlar ise 7. günden itibaren belirmeye başlarlar. N proteinine karşı antikorlar daha erken, genellikle birinci ayda azalmaya başlar.  Spike proteinine karşı gelişen antikorların ise en az 1 yıl boyunca kanda saptanabileceği şu anki güncel bilgilerimiz arasındadır. Hastalık durumu ile ilgili antikor çalışmalarında bu süreler göz önüne alınmalıdır.  Aşılama sonrası antikor düzeyi takibi için en erken zaman, 2. Aşıdan 15 gün sonra, en ideal zaman ise 2. aşıdan 28 gün sonradır. Aşılamadan 6-8 ay sonra antikor seviyesinin devamlılığı kontrol edilebilir.

COVID aşısı sonrası antikor değeri kaç olmalı?

Henüz net bir aralık belirtilmemiştir. Dünya Sağlık Örgütü tarafından, Anti-SARS-CoV-2 immünoglobuline ilişkin BAU/mL değerlerinin açıklanması beklenmektedir.  

Testte hangi antikorlara bakılır?

Kanda SARS-CoV-2 IgM, IgA, IgG veya toplam antikorları tespit eden serolojik testler mevcuttur.

Antikor testi kimlere uygulanır?

Antikor testi dileyen herkese uygulanabilir. Ayrıca aşı uygulamasının ardından antikorlarınıza baktırarak, aşının üzerinizdeki etkililiğini saptayabilirsiniz. Belirli periyotlarda da testi yeniletebilirsiniz.

Antikor testi nasıl yapılır?

Sadece bir tüp kan alınarak, tam otomatik analizörlerde yapılır.

Antikor testi doğruluk payı nedir?

Antikor testinin yüzde %99,8 doğruluk payı bulunmaktadır.

Antikor koronadan korur mu?

Aşının ardından oluşan antikorlar, tekrar Coronavirüs enfeksiyonu ile enfekte olmanızı engellemez. Sadece hastalığı hafif atlatmanıza yardımcı olur. Sinovac firmasınca üretilen CoronaVac aşısının, Türkiye'de yürütülen çift kör randomize plasebo kontrollü Faz-3 çalışmalarına göre, aşının etkililiği yüzde 83,5 olarak hesaplanmıştır. Hastanede yatışı engelleme oranı ise yüzde 100 olarak bulunmuştur.

Antikor pozitif ne demek?

Coronavirüs enfeksiyonu ile karşılaştığınızı ya da COVID-19 aşısı yaptırdığınızı gösterir. Şimdiki bilgiler ışığında, kanınızda yaklaşık 6 ay kalacağını gösterir.

Antikor testinin sonuçları ne kadar sürede belli olur?

Test sonuçları 4 saat içinde belli olmaktadır.

Antikor testi neden önemlidir?

Antikor testleri, Covid-19'dan iyileşen veya virüsü fark etmeden taşıyabilen hastalarda, virüs artık mevcut olmasa bile antikorları kimin taşıdığını gösterebilmektedir. Kimin bağışık olduğunu belirlemek, kimin ise güvenli bir şekilde işe geri dönebileceğini bulmak için önem taşımaktadır. Ayrıca SARS-CoV-2 hakkında, aşağıdaki gibi bazı temel soruların cevaplanmasına ve önleyici stratejilerin belirlenmesine yardımcı olabilir:

• Toplumda kaç kişinin virüs ile karşılaştığını saptamada,
• Hastalığı bilmeden yayan kişileri tespit etmede,
• Hastalığın yayılmasını yavaşlatmak için alınan önlemlerin etkinliğinin değerlendirilmesinde,
• Enfekte olan çalışanların bağışıklık düzeylerini belirleyerek, güvenli işe dönüş zamanının saptanmasında.
   

Uzm. Dr. Ersel Düzgün
Bayındır Söğütözü Hastanesi Biyokimya ve Mikrobiyoloji Laboratuvarı Bölüm Başkanı