Anemi nedir? Kansızlık belirtileri nelerdir?

Kansızlık (anemi) nedir?

Kansızlık, tıbbi adıyla anemi, kanda yeterli miktarda sağlıklı kırmızı kan hücresi bulunmaması durumudur. Bu durum, vücudun oksijen taşıma kapasitesini azaltabilir ve halsizlik, soluk cilt, nefes darlığı gibi çeşitli semptomlara neden olabilir.

Kansızlık neden olur?

Kansızlığın birçok nedeni vardır.

• Demir eksikliği,
• B12, folik asit gibi vitamin eksiklikleri,
• Böbrek hastalığı, romatoid artrit gibi kronik hastalıklar,
• Aşırı adet kanaması, gastrointestinal kanama gibi kan kayıpları,
• Genetik faktörler,
• Kemoterapi gibi kanser tedavileri ve bazı enfeksiyonlar kansızlığın nedenlerindendir.

Kansızlık belirtileri nelerdir?

Kansızlık belirtileri kansızlığın şiddetine, altında yatan nedenlere ve vücudun tepkisine bağlı olarak her kişide farklılık gösterebilir.

• Halsizlik ve yorgunluk hissi,
• Soluk cilt,
• Nefes darlığı veya hızlı nefes alma,
• Baş dönmesi,
• Baş ağrısı,
• Kalp çarpıntısı veya düzensiz kalp atışları,
• Soğuk eller ve ayaklar,
• Zayıflık veya kas güçsüzlüğü,
• Başta uyuşma veya karıncalanma hissi,
• Konsantrasyon güçlüğü,
• Hafıza sorunları,
• Saç dökülmesi kansızlığın belirtilerindendir.

Kansızlık tanısı nasıl konur?

Kansızlık tanısının koyulması için hekim muayenesi önem taşır. Tam kan sayımı başta olmak üzere birçok teste başvurulur. 

• Tam kan sayımı (CBC) testi, kırmızı kan hücreleri, beyaz kan hücreleri ve trombositlerin miktarını ve boyutunu değerlendirerek kansızlık hakkında bilgi sağlar.
• Periferik kan yayması, kan hücrelerinin mikroskop altında incelenmesine ve şekil veya boyutlarındaki anormalliklerin belirlenmesine olanak tanır.
• Serum demir, serum ferritin ve total demir bağlama kapasitesi gibi demir seviyeleri ölçümleri, demir eksikliği anemisi gibi kansızlık türlerinin belirlenmesinde yardımcı olabilir
• B12 vitamini ve folik asit gibi vitaminlerin seviyeleri, vitamin eksikliği anemilerinin tanısında önemlidir.
• Nadiren başvurulan kemik iliği örneklemesi, endoskopi, kolonoskopi işlemleri ve gaita testleri de kansızlığın nedenini belirlemeye yardımcı olabilir.

Bu testlerden hangilerinin yapılacağı, kişinin semptomlarına, tıbbi geçmişine ve fiziksel muayene bulgularına bağlı olarak belirlenir. Kansızlık şüphesi olan kişi, uzman hekime başvurarak doğru tanı ve tedavi planı için değerlendirilmelidir.

Hemoglobin değeri kaç olmalıdır?

Hemoglobin değeri, anemi tanısında önemli bir parametredir. Ancak, anemi tanısı için kesin bir hemoglobin değeri yoktur çünkü bir kişinin normal hemoglobin seviyesi yaşına, cinsiyetine, ırkına ve diğer faktörlere bağlı olarak değişebilir. Genel olarak yetişkinlerde, hemoglobin seviyesinin erkeklerde 13.5-17.5 gram/dL ve kadınlarda 12.0-15.5 gram/dL arasında olması beklenir.

Bir kişinin anemi olarak değerlendirilip değerlendirilmeyeceği, hemoglobin seviyesinin yanı sıra diğer faktörler de dikkate alınarak belirlenir. Örneğin, hamile kadınlar için normal hemoglobin seviyeleri, genellikle daha düşüktür ve bu nedenle anemi tanısı için farklı kriterler kullanılabilir. Dolayısıyla, anemi tanısı için sadece hemoglobin değerine değil, aynı zamanda klinik semptomlara, tam kan sayımı sonuçlarına ve diğer laboratuvar testlerine dayalı olarak bütünsel bir değerlendirme yapılması önemlidir.

Kansızlık tedavisi

Kansızlığın tedavisi, altında yatan nedenlere ve kansızlık türüne bağlı olarak değişir.  Demir eksikliği anemisi gibi durumlarda, demir takviyeleri veya demir içeren besinler kullanılabilir. Kansızlığın, B12 vitamini veya folik asit eksikliği nedeniyle ortaya çıkmasında ise bu vitaminlerin takviyesi yapılır.

Kansızlık bazı durumlarda bir hastalığın belirtisi olabilir. Bu nedenle kansızlığa neden olan hastalığın tedavi edilmesi oldukça önemlidir. Örneğin, iç kanama, kronik böbrek hastalığı veya inflamatuar bağırsak hastalığı gibi hastalıkların tedavi edilmesi, kansızlığın tedavi edilmesine de yardımcı olabilir. Ciddi kansızlıkta veya hızlı iyileşme gerektiren durumlarda ise kırmızı kan hücrelerini artırmak için kan transfüzyonu gerekebilir

Ayrıca, beslenme düzeni de kansızlık tedavisinde etkilidir.  Demir, B12 vitamini ve folik asit gibi eksikliklerin giderilmesine yardımcı olacak besinleri içeren bir beslenme planı oluşturulması önemlidir.

Kansızlık, hastanın durumuna ve sağlık geçmişine göre tedavi edilir.  Bu nedenle, doğru tedavi planı için uzmana başvurulmalıdır.

Kansızlığa ne iyi gelir? Kan yapan yiyecekler nelerdir?

Kansızlık, demir eksikliği, B12 vitamini eksikliği veya folik asit eksikliği gibi bir beslenme eksikliğinden kaynaklanıyorsa, hekimin kontrolü doğrultusunda takviye alınabilir. 

Demir, B12 vitamini ve folik asit açısından zengin besinlerin tüketilmesi kansızlığa iyi gelebilir.  Kırmızı et, karaciğer, yeşil yapraklı sebzeler, kuru baklagiller, yumurta, süt ürünleri gibi besinler bu açıdan faydalıdır.

C vitamini, vücudun demiri daha iyi emmesine destek sağlayabilir. Bu nedenle, demir takviyelerini alırken veya demir içeren yiyecekleri tüketirken portakal, kivi, limon gibi C vitamini açısından zengin besinler tüketilebilir.

Kansızlık, halsizlik ve yorgunluk gibi semptomlara neden olabilir. Dinlenmek, stresten kaçınmak ve yeterli uyku vücudun iyileşme sürecini destekleyebilir.

Kansızlığın nedeninin ve tedavisinin kişiden kişiye farklılık gösterdiği unutulmamalıdır. Bu nedenle kansızlık belirtilerinde mutlaka doktora başvurulmalıdır.

Uzm. Dr. Eda Mermi
Bayındır Kavaklıdere Hastanesi İç Hastalıkları Uzmanı